50 câu cách ngôn kinh điển mang trí tuệ ngàn năm (Phần 2)

Phần 1

Con người cần học tập rèn luyện để có tri thức, bởi vì đó là chìa khóa dẫn đến mọi thành công. Nếu không có khả năng học tập và sự kiên trì để tạo ra tri thức thì thành công chỉ là dấu mốc xa vời. Dưới đây là 25 câu cách ngôn cổ điển mang theo trí tuệ đã được truyền thừa hàng ngàn năm, có thể giúp bạn định hướng cuộc đời mình.

26. “Người yêu thương người khác sẽ luôn được người khác yêu mến; người tôn trọng người khác sẽ luôn được người khác tôn trọng” – Mạnh Tử.

Hai câu này nói về tình cảm giữa người với người, chúng có tính tương tác và giao hoán lẫn nhau. Nếu bạn quan tâm và tôn trọng người khác thì bạn cũng sẽ nhận được sự quan tâm và tôn trọng của những người xung quanh.

27. “Biển rộng mênh mông không bờ bến, không có giới hạn, là bởi nó không cự tuyệt bất kỳ một giọt nước nào. Núi có thể đứng cao sừng sững vạn trượng, là bởi nó không từ chối dẫu chỉ một viên đá nhỏ” –  Quản Tử – Hình thế giải.

 Biển không từ chối bất kỳ dòng nước nào, nên nó có thể đạt được sự vĩ đại, ngọn núi không từ chối bất kỳ hòn đất đá nào, nên nó có thể đạt được chiều cao. Hai câu này minh họa rằng, nếu muốn đạt được sự nghiệp vĩ đại, bạn không được quan tâm đến những chuyện tầm thường mà phải có tâm hồn rộng lớn như đại dương và lòng bao dung cao như núi.

28. “Con người phải yêu chính mình thì thế hệ sau mới yêu mến họ, con người phải tôn trọng chính mình thì người khác mới tôn trọng họ” – Dương Hùng viết trong “pháp ngôn quân tử”.

 Câu này nhấn mạnh rằng mọi người nên tôn trọng và yêu thương chính mình. Tự trọng và yêu thương bản thân có nghĩa là nghiêm khắc với bản thân về tâm tính và hành vi để có được sự tôn trọng của người khác.

29. “Tự mãn mang đến thua lỗ còn nếu khiêm tốn thì có lợi nhuận” – Thượng thư Đại Vũ mô.

Câu nói này chỉ ra những ưu điểm của khiêm tốn và nhược điểm của tính tự mãn. Sự tự mãn khiến con người cảm thấy thỏa mãn nên họ ngừng tiến về phía trước. Sự khiêm tốn cho phép con người có khả năng học hỏi, liên tục tiến bộ và đạt được thành tựu.

30. “Không thể hiện mình thì mới khôn; đừng tự cho mình là đúng thì mới xuất sắc; đừng khoe khoang mình thì mới lập được thành tích; đừng kiêu ngạo kiêu hãnh và tự mãn, thì mới có thể tồn tại lâu dài – Lão Tử.

Đoạn văn này cảnh báo mọi người đừng tự cho mình là đúng và đừng kiêu ngạo. Chỉ có khiêm tốn thì mới có thể thực sự đạt được điều gì đó.

31. “Ba người cùng đi thì phải có một người làm thầy của ta, chọn cái tốt của họ để theo, sửa cái xấu của họ để tự hoàn thiện” – “Luận ngữ” của Khổng Tử.

 Câu nói này thể hiện một thái độ cực kỳ khiêm tốn đối với việc học tập. Dù người đó là ai, chỉ cần người đó có kỹ năng hay sự sáng suốt thì bạn cũng nên học hỏi từ họ. Bạn cũng nên học hỏi từ những thiếu sót, sai lầm của người khác để chính mình không phạm phải những lỗi đó.

32. “Xích có sở đoản, thốn cũng có sở trường” – Bốc cư của Khuất Nguyên.

Câu nói có nghĩa là đơn vị xích tuy dài nhưng trong cái dài đó cũng chứa đoạn ngắn; thốn là đơn vị ngắn nhưng cũng có thể có ích để sử dụng. Ý nói là mỗi người dù là ai đều có điểm mạnh và điểm yếu riêng. Chúng ta phải biết dùng người để bù đắp những khuyết điểm của bản thân mình.

33. “Ai mà không có lỗi. Nếu bạn có thể thay đổi quá khứ của mình thì không có điều gì tốt đẹp hơn thế” – Trích trong “tả truyện” – Tuyên Công năm thứ hai.

Con người không có ai tránh khỏi phạm sai lầm. Nhưng không có gì tốt hơn là mắc sai lầm và có thể sửa chữa chúng. Câu này cho thấy việc mắc sai lầm không có gì đáng sợ, chỉ cần bạn có thể nhận ra và sửa chữa những sai lầm thì bạn có thể tiến bộ từ đó.

34. “Mắc lỗi mà không sửa là mắc lỗi”- Luận ngữ của Khổng Tử.

Nếu bạn mắc lỗi và không sửa nó, đó thực sự được gọi là sai lầm. Câu này nhấn mạnh rằng, là con người nhất định mắc sai lầm, nếu mắc sai lầm mà không sửa chữa thì thực sự sẽ mắc phải những sai lầm lớn hơn không thể sửa chữa được.

35. “Biết xấu hổ là gần với dũng cảm” – Trích trong “Trung dung” của Lễ ký.

Câu này nối liền sự xấu hổ và dũng khí với nhau, nhấn mạnh việc có thể nhận ra lỗi lầm và biết xấu hổ cũng là một loại dũng cảm.

36. “Kè cao nghìn mét sụp đổ vì tổ kiến” – Hàn Phi Tử.

Một bờ kè cao hàng ngàn mét bị sập bởi những con kiến ​​nhỏ. Câu này ẩn dụ cho việc không chú ý đến những vấn đề nhỏ sẽ dẫn đến tai họa lớn. Người đời sau cũng thường nói đến câu này nhằm nhắc nhở con người phải cảnh giác trước mọi sự thay đổi dù nhỏ nhất.

37. “Chớ thấy việc ác nhỏ mà làm; chớ thấy việc thiện nhỏ mà không làm” – Trích trong Tam Quốc Chí phần “Thục thư”.

Câu này cho thấy tính cách tốt và xấu đều được hình thành từng chút một. Vì vậy đừng coi thường những điều nhỏ nhặt.

38. “Với sự chân thành, có thể mở kim thạch” – Hậu Hán thư – Quảng Vũ Thập Vương liệt Truyện.

Câu này muốn nói rằng, chỉ cần có ý định và quyết tâm, ngay cả vàng đá cũng có thể phá vỡ. Người ta dùng nó như một phép ẩn dụ chỉ cần ý chí kiên định và nhất tâm thì không có điều gì là không thể.

39. “Tích cực làm điều tốt, tránh đi điều xấu” – Nhan Chi Thôi trích trong “Nhan thị gia huấn”.

 Làm người không chỉ biết phân biệt đúng sai mà phải thực hiện nó bằng hành động. Cố gắng làm những điều tốt, không bao giờ làm những điều xấu.

40. “Dùng đồng làm gương thì có thể chỉnh thẳng mũ áo; dùng quá khứ làm gương thì có thể biết được thăng trầm;  dùng người làm gương thì có thể biết sự được – mất” – Cổ Đường thư – Ngụy Trưng liệt truyện.

 “Lấy quá khứ làm gương” và “lấy con người làm gương” có ý nghĩa đặc biệt đối với sự phát triển của đất nước và sự trưởng thành của mỗi người.

41. “Vui mừng được nghe góp ý; vui lòng tiếp thu lời phê bình của mọi người” –  Mạnh Tử.

Tử Lộ là học trò của Khổng Tử, ông là người thô lỗ nhưng lại có đức tính “nghe góp ý cũng vui mừng”, cho nên Mạnh Tử đã dùng câu này để khen ngợi Tử Lộ.

42. “Khi thời tiết lạnh, bạn có thể thấy rằng cây thông và cây bách là những cây khô héo cuối cùng” – Luận ngữ của Khổng Tử

Thế hệ sau thường dùng cây thông, cây bách để ca ngợi những con người mạnh mẽ, không ngại khó và có nghị lực trong cuộc sống thực tế.

43. “Nếu bạn bỏ việc khắc giữa chừng, ngay cả gỗ mục nát cũng không thể phá vỡ, nếu bạn tiếp tục khắc, ngay cả kim loại và đá cũng có thể khắc được hoa văn” – Tuân Tử – khuyến học.

Tuân Tử dùng điêu khắc như một phép ẩn dụ để minh họa rằng, con người phải có sự kiên trì, bền bỉ trong học tập và làm việc.

44. “Đá có thể vỡ, nhưng nó không bao giờ có thể thay đổi độ cứng vốn có của nó, chu sa có thể được nghiền nát, nhưng nó không bao giờ có thể thay đổi màu đỏ” – Lã Thị Xuân Thu.

Hai câu này có thể dùng như một phép ẩn dụ để nói rằng, một người có ý chí kiên cường và nhân cách đạo đức thì sẽ không thay đổi niềm tin của mình dù cho gặp khó khăn gian khổ.

45. “Những người làm được việc lớn thời xưa không chỉ có tài năng phi thường mà còn có tính kiên trì” – Triều thác luận của Tô Thức.

 Con người thời cổ đại có thể đạt được những điều vĩ đại không chỉ nhờ tài năng phi thường mà còn vì sự kiên trì của họ. Câu này nhấn mạnh, muốn thành tựu sự nghiệp thì phải dám đương đầu với khó khăn, ngoan cường và kiên trì.

46. “Cây lớn hai tay ôm được mọc lên từ những nụ nhỏ, bục cao chín tầng được làm từ những thúng đất” – Lão Tử.

 Hành trình ngàn dặm bắt đầu từ bước đi đầu tiên. Đoạn văn này sử dụng những ẩn dụ sống động để chỉ ra rằng, mọi thứ phát triển từ nhỏ đến lớn, mọi thứ đều phải thực tế và bắt đầu từng chút một.

47. “Kẻ sĩ tuy có hiểu biết nhưng hành vi của người này mới là điều căn bản quyết định” – Mặc Tử – Tu thân.

Câu này chỉ ra rằng, kiến ​​thức thu được từ sách vở chỉ là hiểu biết bề mặt và phải được kiểm nghiệm bằng thực tế mới có thể hoàn thiện. Sự thực hành là mục tiêu cuối cùng của việc học tập kiến ​​thức.

48. “Dù con đường có dài và xa nhưng tôi vẫn muốn đi đến cùng trời đất để theo đuổi lẽ thật” – Khuất Nguyên. Con đường không sợ dài chỉ lo lòng người không muốn đi tìm chân lý.
49. “Không trèo núi cao không biết trời cao, không xuống suối sâu không biết đất sâu”  – Tuân Tử – Khuyến học.

Không trèo lên đỉnh núi cao, không biết trời cao, không đến lội xuống suối sâu, sẽ không biết trái đất dày bao nhiêu. Con người nếu không đọc sách thánh hiền thì không biết được bề rộng và chiều sâu của kiến ​​thức. Nếu không có sự vận động để cải biến bản thân thì con người không thể hiểu và thay đổi được thế giới.

50. “Nếu lấy có độ và dùng có tiết, thì luôn có đủ” – Tư trị thông giám.

Câu này minh họa ý nghĩa của sự tiết kiệm. Của cải vật chất và nguồn lực luôn có hạn, đều không thể phung phí hay lạm dụng được. Chỉ bằng cách lập ngân sách cẩn thận và sống trong khả năng của mình, bạn mới có thể không phải lo lắng.

Nguồn: Secretchina (Văn Lệ).