Lịch sử

Cao Biền, pháp sư trấn yểm phá nước Nam hay vị anh linh cứu dân Việt?


Nhắc đến Cao Biền người ta lại nhớ những câu chuyện nhuốm đầy màu sắc kỳ bí liên quan tới phong thủy và các phép trấn yểm, như “trận đồ bát quái” dưới lòng sông Tô Lịch, từng xôn xao dư luận một thời với truyền kỳ “Thánh vật sông Tô Lịch”.

Phần lớn các câu chuyện liên quan tới việc Cao Biền trấn yểm tập trung vào các yếu tố ma mị, kỳ ảo, vẽ nên hình tượng về một phù thủy giỏi thuật số, thông địa lý, kiêm nhiệm tướng quân, một thầy phép gian xảo ác độc nổi tiếng xứ Trung Hoa muốn trấn yểm long mạch An Nam, để xứ này mãi mãi phải lệ thuộc vào thiền triều.

Tuy nhiên trong chính sử không hề có ghi chép về việc Cao Biền được phái sang An Nam với mục đích trấn yểm. Những thông tin về việc trấn yểm đều chủ yếu đến từ các tác phẩm chí dị, dân gian. Trong chính sử, Cao Biền là một người được phái sang xứ An Nam để ngăn chặn sự xâm lược của quân Nam Chiếu, tức là kẻ thù của ông không phải là dân chúng An Nam mà là giặc Nam Chiếu, mục đích ông sang An Nam là để bảo vệ bờ cõi của người Việt.

Để có cuộc sống bình an và hút nhiều tài lộc, hãy tham khảo các vật phẩm phong thủy thủ công của Hòn Ngọc nhé!

Vậy Cao Biền đối với nước Nam được xét là công hay tội?

Dẹp loạn giặc Nam Chiếu

Tân Đường thư – Cao Biền truyện chép: Cao Biền, tự Thiên Lý, là cháu của Nam Bình quận vương Sùng Văn, từ nhỏ đã rất mực lễ nghi nghiêm cẩn, lại ham chuộng văn học, giao du với các nho sĩ, hăng hái đàm luận đạo trị nước, người trong hai quân lại càng khen ngợi. Biền làm chức Tư mã dưới trướng Chu Thúc Minh.

Năm Hàm Thông thứ 5 (863), quân Nam Chiếu (tức nước Đại Lễ bấy giờ) đánh chiếm An Nam (lúc đó nằm dưới sự cai trị của nhà Đường). Năm Hàm Thông thứ 7 (865), Cao Biền phụng mệnh Đường Ý Tông tiến công, thu hồi lại được toàn bộ lãnh thổ An Nam từ tay Nam Chiếu. Vua Đường thăng Cao Biền làm Tĩnh Hải quân Tiết độ sứ, giao cho cai quản cả Giao Châu và Quảng Châu. Sau khi nhậm chức, Cao Biền cho bồi đắp thêm các thành trì to và kiên cố hơn trước, từ đó quân Nam Chiếu không còn dám tấn công An Nam nữa.

Chuyện Cao Biền được phong chức dẫn quân đánh Nam Chiếu, nhưng ban đầu ông án binh để tìm hiểu tình hình quân địch, khiến ông bị sàm tấu là hèn nhát không chịu tiến quân, bị triều định gọi về hạch tội. Trên đường về kinh, ông đã làm bài thơ “Nam chinh tự hoài” bày tỏ nỗi lòng:

Vn lý khu binh quá Hi Môn
Thử sinh kim nht báo quân ân
Hồi kỳ trc đãi phong yên tĩnh
Bất khin chinh y hu l ngân

Tạm dịch:

Dn quân vn dm vượt Hi Môn
Ngày nay cơ hi báo hoàng ân
Trở li cho đến can qua hết
Chẳng đ chiến bào vết l rơi

(Hải Môn là cửa ải từ Quảng Châu sang Giao Châu)

Các sử gia trung đại đều khen ngợi công lao Cao Biền đánh bại được quân Nam Chiếu, giải cứu An Nam khỏi cái họa cướp giết tàn bạo.

Đại Việt Sử ký Toàn thư, Ngoại kỷ, Kỷ thuộc Tùy Đường chép:

“Mt Lý Trác tham bo mà dn đến mười my năm b tai ha người Man, hung chi li có k bo ngược hơn c Lý Trác na. Mt Cao Bin đc sut b thuc mà chém được vài vn quân gic mnh, hung chi li có người gii hơn Cao Bin na! Cho nên Trác không th bo toàn được mình, mà Cao Bin thì gi thành xưng vương, người khéo tr nước phi nên cn thn vic chn người”.

“Cao Bin đt Giao Nam ta, đánh tan quân Nam Chiếu, cu vt nhân dân […] công y thc là ln lm”. (Theo Đi Vit S ký Tin biên, Ngoi k, K ni thuc Tùy Đường)

ntdvn ntdvn bm quan
Cao Biền có công đánh bại được quân Nam Chiếu, giải cứu An Nam. (Tranh Bình Minh – NTDVN)

Góp phần xây dựng xứ An Nam

Sau khi đánh bại quân Nam Chiếu và tiếp quản cai trị xứ An Nam, Cao Biền cho xây dựng nhiều thành quách, khai thông đường xá, trong số đó, tiêu biểu nhất phải kể đến việc cho đắp La Thành:

“Cao Bin gi ph xưng vương, đp La Thành vòng quanh 1.982 trượng l 5 thước, thân thành cao 2 trượng 6 thước, chân thành rng 2 trượng 5 thước, bn mt thành đp các n tường nh trên bn mt thành cao 5 thước 5 tc, lu nhìn gic 55 s, ca ng 6 s, c nước 3 s, đường b 34 s. Li đp con đê vòng quanh dài 2.125 trượng 8 thước; cao 1 trượng 5 thước; chân rng 2 trượng, cùng làm nhà ca hơn 40 vn gian”. (Đại Việt Sử ký Toàn thư, Ngoại kỷ, Kỷ thuộc Tùy Đường)

“Bin đp thành An Nam, chu vi ba ngàn b, dng nhà hơn bn mươi vn gian. Bin thy t Nam Hi đến Giao Châu có đá ngm n dưới nước thường làm đm nhng tàu ln, bèn cho đc phá đá đi, thuyn bè ca dân cư Giao, Qung đi li đu được bình an”. (Việt kiệu thư)

Việc lựa chọn vị trí xây dựng La Thành của Cao Biền đã được vua Lý Thái Tổ ngợi khen hết lời trong Chiếu dời đô:

“Hung chi thành Đi La, kinh đô cũ ca Cao Vương, vào nơi trung tâm tri đt, được thế rng cun h ngi, chính gia nam bc đông tây, tin nghi núi sông sau trước. Vùng này mt đt rng mà bng phng, thế đt cao mà sáng sa, dân cư không kh thp trũng ti tăm, muôn vt hết sc tươi tt phn thnh. Xem khp nước Vit đó là nơi thng đa, thc là ch t hi quan yếu ca bn phương, đúng là nơi thượng đô kinh sư mãi muôn đi.

Cao Biền đã cho xây tổng cộng 3 tòa La Thành ở An Nam, Thành Đô và Dương Châu. Dưới sự chỉ đạo của Cao Biền, các công trình này đã có nhiều điểm sáng tạo, khắc phục được những nhược điểm của địa hình. Ví dụ như khi xây dựng La Thành ở Thành Đô, do đất Thục không tốt, Cao Biền đã sử dụng gạch ngói bó bên ngoài để làm chắc tường thành.

Với La Thành tại An Nam, Cao Biền đã khắc phục được nhược điểm đất đai trũng thấp dễ ngập úng, độ ẩm duy trì cao và thường xuyên có mưa lũ. Tại di tích La Thành của An Nam, đã phát hiện được những cừ nước có kết cấu cột gỗ rất giống nhau, vừa để thoát nước, vừa để tận dụng làm các hào phòng thủ. Đây rất có thể chính là nguyên nhân tồn tại những cọc gỗ bị đồn thổi là vật trấn yểm trong cuộc khai quật năm 2001.

La Thành tạo nền móng cho các tòa thành Thăng Long lớn hơn về sau, giúp vùng đất trung tâm của Đồng bằng sông Hồng này giữ được vị trí thắng địa, trở thành thủ đô của nhiều triều đại liên tiếp trong lịch sử Việt Nam.

Cao Biền còn cho xây dựng hai tòa thành nhỏ là thành Nà Lữ và thành Phúc Hòa ở khu vực Cao Bằng để ngăn chặn sự xâm nhập của quân đội Nam Chiếu từ phía Tây Bắc vào An Nam.

Ngoài ra, còn dấu tích về một tòa thành do Cao Biền khởi công tại núi Kim Ngưu (Quế Võ, Bắc Ninh): “Núi Kim Ngưu, thuc tnh Vũ Ninh, có đá sc đ ánh kim, ban đêm phát sáng. Tương truyn Cao Bin tính xây mt thành nơi này. Đang đào núi, khơi sông, bng thy t đâu mt con trâu vàng chy qua ri đng đó.” (An Nam Chí, Quyển I, Sông và núi)

Không những thế, Cao Biền còn cho sửa sang hệ thống kênh rạch, phục vụ giao thông vận tải:

“Đinh Hi, [867], (Đường Hàm Thông năm th 8). Mùa xuân, tháng giêng, Cao Bin đi tun th đến hai châu Ung, Qung thy đường bin có nhiu đá ngm làm đm thuyn, vn ch không thông, bèn sai bn Nhiếp trưởng s Lâm Phúng, H Nam tướng quân Dư Tn C đem quân bn b và thy th hơn nghìn người đến đc đá khai đường, bo rng: ‘Đo Tri giúp người thun, Thn linh phù k ngay. Nay khai đường bin đ giúp sinh dân, nếu mình không theo lòng riêng thì có gì khó. Các đô h thi trước không khao thưởng quân sĩ, gi phép không vng, làm sai li ha, trái ước hn, mưu li riêng, cho nên mi người đu tr biếng. Nay ta không như thế, ch ct làm cho xong vic ca nhà vua mà thôi’.[…] Kênh bèn đào xong, vì thế gi là kênh Thiên Uy. (Đại Việt Sử ký Toàn thư, Ngoại kỷ, Kỷ thuộc Tùy Đường)

Cao Biền còn cho đào hồ Kim Ngưu ở huyện Tế Giang (nay là Văn Giang, Hưng Yên). “H Kim Ngưu nm huyn Tế Giang. Trước có con trâu vàng t tnh Vũ Ninh chy đến đng ch này, quan nhà Đường là Cao Bin phái người đến đào đt đó, làm thành mt cái h.” (An Nam chí, Quyn I, Sông và núi)

Các công trình này đều mang mục đích giúp nhà Đường củng cố quân sự tiện cho việc cai trị xứ An Nam đồng thời cũng mang lại rất nhiều lợi ích cho người dân An Nam nên được các sử gia trung đại ca ngợi.

“Vic Cao Bin đào kênh sao mà kỳ d thế? Đó là vic làm hp l, cho nên được tri giúp. Tri là l phi. Đt có ch him, ch bng, đó là l thường. Sc người có th vượt him được, đó cũng là l thường. Nếu him mà không vượt được thì tri phi nh đến tay người làm gì? Vua Vũ tr thy, nếu không hp l thì Tri do đâu mà tác thành được? Đt do đâu mà bng phng được? Công hiu đến mc rùa sông Lc hin đim lành, thế không phi là Tri giúp ư? Xem như li ca Bin nói: ‘Nay khai đường bin đ giúp sinh dân, nếu không theo lòng riêng thì có gì khó’. Lòng thành phát ra t li nói, thì li nói y há chng là thun ư? Lòng tinh thành thc cm thông đến c vàng đá, hung na là Tri? Vic gì Tri đã giúp sc là thun. Kinh Dch nói: ‘Gi điu tín mà nghĩ điu thun, thì Tri s giúp cho, đu tt c, không có điu gì bt li’. Thế thì vic sét đánh đá ln đ giúp chng có gì là l c.” (Ngô Sĩ Liên bình, Đại Việt Sử ký Toàn thư, Ngoại kỷ, Kỷ thuộc Tùy Đường)

“Cao Bin đt Giao Nam ta […] mt thi xây đp La Thành làm vng đô p mãi mãi, công y thc là ln lm. Còn như khai thông đường vn chuyn, đt nhà trm s, tt c nhng vic y đu là theo phép công mà làm, không có mt chút li riêng. Tinh thn chí khí khi y có th cm kích được qu thn tr thành linh ng. Sét đánh tan đá thc là tri giúp đ biu dương s siêng năng ca ông. Thi Ngũ Đi, Vương Thm Tri đt Mân, người buôn bn ca Man Di qua li trên bin b ngăn tr Hoàng Kỳ, mt đêm sét đánh m ra thành cng. Người Mân quy cho là nh đc đ ca Thm Tri cm thu đến tri, nên mi gi là cng Cam Đường. Vic ca Bin thc ging vic này.” (Ngô Thì Sĩ bình, Đi Vit S ký Tin biên, Ngoi k, K ni thuc Tùy Đường)

Như vậy theo chính sử, Cao Biền có công lao to lớn với dân Việt, bởi vậy ông mới được được tôn kính là Cao Vương. Phan Huy Chú từng cảm thán: “V sau cui đi Đường có Cao Bin sang cai tr, đánh phá nước Nam Chiếu, đp thành Đi La, x cng, khơi ngòi, làm li cho mt thi. Công nghip tt y đi sau hãy còn khen ngi!

Những công trình được lưu lại cho thấy Cao Biền là một nhân vật có nhiều công đức với dân An Nam thuở đó. Ông đã đánh bại quân Nam Chiếu, trả lại sự bình an cho vùng này, và trong quãng thời gian cai trị với cương vị Tiết độ sứ, Cao Biền đã cho xây dựng nhiều công trình có tầm vóc quan trọng với cuộc sống của dân chúng. Sử liệu không hề có ghi chép về việc gì xấu xa hay tàn ác của Cao Biền khi cai trị An Nam, ngược lại các sử gia đều không tiếc lời khen ngợi công lao, tôn vinh tài đức của ông. Ông được tôn thờ là Cao Vương, dù ông chưa từng xưng vương mà chỉ làm trọn trách nhiệm của một vị quan cai trị.

Liệu giới tinh hoa xứ An Nam trong suốt lịch sử Trung đại có thể dành thái độ kính trọng như vậy đối với một kẻ sang trấn yểm, để phá huỷ phong thuỷ nước Nam, như các câu chuyện đồn thổi không.

Tôn kính Thần linh, được Thần phù trợ, dân chúng lập đền thờ

Theo sử sách ghi lại Cao Biền còn là một người hết mực tôn kính thần linh, điều này cũng được thể hiện khá rõ trong các hành động cúng dường của Cao Biền đối với các thần bản địa trong thời gian tại chức ở An Nam. Đại Việt Sử ký Toàn thư, Ngoại kỷ, Kỷ nhà Thục chép: “Cao Vương cho sa li đn th, tc g làm tượng, gi là [tượng] Lý hiu úy. Đ xã Thy Hương huyn T Liêm.

ntdvn ntdvn thanh phong cau khan r
Cao Biền tôn kính Thần linh, được Thần phù trợ. (Tranh Thanh Phong – NTDVN)

Trong những lời đồn đại, Cao Biền là một kẻ chuyên trấn yểm, dùng tà phép, nhưng thực tế lại cho thấy ông vẫn được tôn thờ tại nhiều nơi khắp xứ này như một vị anh linh.

Làng Phương Nhị ở Hà Nội đến nay vẫn còn thờ Cao Biền như thành hoàng:

“Đình Phương Nh.

Ngài hiu là Cao Vương, t là Thiên Lý thn, tên húy là Cao Bin. Ngài là nhân Thn.[…] Nhng công vic ca Ngài làm, trước sau điu (đu) đã chép Đường s và Vit s, công lao rt nhiu, ơn trch rt rng, nói ra không siết. Nay ch lược chép my nhi, trong lch s s tích ca Ngài mà thôi.

Tha phng sao s tích. Chánh hương hi Nguyn Châu Tu.

(Thần tích làng Phương Nhị, tổng Ninh Xá, huyện Thanh Trì, tỉnh Hà Đông năm 1938)

Cách đó không xa, làng Kim Lan thuộc Gia Lâm cũng là một nơi thờ Cao Biền làm thành hoàng và như vị tổ nghề gốm:

“Khi thy Kim Lan, nhà nhà giàu có, ông (Cao Bin) cho quân lp doanh tri đ , cùng dân canh tác, khuyên dy dân trng dâu nuôi tm, nn đt đt nung lò gm s.” (Đông Các Đại học sĩ Nguyễn Bính, Thần tích làng Kim Lan)

“Nh có vương mà sau này người trong nước thông tho đa lý, biết tính toán đt đai […] trong nước có ba bn trăm xã lp miếu th, riêng Bc Ninh cũng có hơn trăm ch.” (Bắc Ninh phong thổ tạp ký, mục Đường Cao Đô hộ Bột Hải Công vương)

Lễ hội Nam Trì tại Hưng Yên được tổ chức vào tháng 3 âm lịch, là lễ hội tế Thần có nguồn gốc từ khoảng thế kỷ thứ II trước Công Nguyên của Nam Trì trang (nay là làng Nam Trì, tỉnh Hưng Yên). Dân gian gọi là Lễ hội Bảo, Lang, Biền. Đây là ba vị Thượng đẳng Phúc thần Dực bảo trung hưng Bản cảnh Thành hoàng Đại vương thờ tại đền Nam Trì, trong đó Biền chính là Tướng quốc Cao Biền.

Thậm chí, cả những vùng xa xôi hơn, không giáp ranh với Hà Nội như Tuyên Quang cũng tồn tại sự thờ cúng Cao Biền. Theo Đại Nam nhất thống chí, trên núi Biền đến giờ vẫn còn đền thờ ông:

“Bin sơn: cách l s ph Yên Bình 5 dm, v phía đông. Hai ngn núi song song ni cao theo mt dãy, trên có đn th Cao Vương.” (Đại Nam nhất thống chí , Quyển XXIII, Tỉnh Tuyên Quang, tiểu mục Núi sông)

Một số câu chuyện chí dị cho thấy Cao Biền tỏ ra kính trọng với Thần linh phương Nam và được họ phù trợ:

“Đến lúc Cao Bin dp gic Nam Chiếu, Lý (Ông Trng) hin linh cu tr, Cao Bin bèn sa sang li đn miếu, tc g làm tượng, gi là đn Lý Hiu Úy, nay gn bên sông ln, thuc xã B Nhi, huyn T Liêm, cách phía tây kinh thành khong 50 dm, (B Nhi nay là xã Thy Hương).

(Lĩnh Nam chích quái, Lý Ông Trọng truyện)

Trong các bộ chính sử, thảy đều khắc họa Cao Biền là một người biết lễ nghĩa, có một tấm lòng ngay thẳng, có cái tâm chí công vô tư nên được Thần linh phù trợ:

“Cao Vương nhà Đường [tc Cao Bin] dp nước Nam Chiếu, khi đưa quân v qua châu Vũ Ninh, đêm nm chiêm bao thy có người l t xưng là Cao L, nói: “Ngày xưa giúp An Dương Vương, có công đánh lui gic, b Lc hu gièm pha, phi b đi, sau khi chết, tri thương không có ti gì, ban cho mt di núi sông này, cho làm chc qun lĩnh đô thng tướng quân, làm ch mi vic đánh dp gic giã và mùa màng cày cy. Nay theo minh công đi dp yên quân gic, li tr v bn b, không có li t bit thì không phi l […]” (Đại Việt Sử ký Toàn thư, Ngoại kỷ, kỷ nhà Thục).

Những truyện này đều xoay quanh khoảng thời gian Cao Biền dẹp Nam Chiếu. Với sự phù trợ của các thần linh phương Nam, Cao Biền đã giành được chiến thắng và ông cũng đáp lễ họ bằng cách xây dựng các công trình thờ tự, hoặc phổ biến sự thờ cúng của họ.

Như vậy, trái ngược với hình tượng phản diện về một thầy phù thủy xấu xa, giỏi thuật phong thủy, cao tay nghề trấn yểm, chuyên tìm cách phá hoại long mạch của nước ta, trên thực tế, Cao Biền là một anh linh được nhiều nơi tôn thờ và xem trọng. Liệu một kẻ chỉ được biết tới là đến An Nam để trấn yểm, để phá quốc vận của xứ này có thể được tôn thờ ở nhiều nơi và lâu dài như vậy không?

Quế Thư

Tham kho:

  • Đại Việt Sử ký Toàn thư
  • Đại Việt Sử ký Tiền biên
  • Đại Nam nhất thống chí
  • Lĩnh Nam chích quái
  • Thiền uyển tập anh
  • Việt điện u linh tập

Nguồn: ntdvn (Quế Thư)

About Đào Thanh Mai

Với niềm đam mê mãnh liệt với phong thủy và các vật phẩm phong thủy thủ công, tôi luôn tin rằng không gian sống có thể được cải thiện để mang lại sự thịnh vượng và may mắn cho gia chủ. Tại Honngoc.vn, tôi không chỉ đơn thuần là người kinh doanh mà còn là người truyền tải những giá trị văn hóa và tâm linh thông qua từng sản phẩm. Mỗi vật phẩm phong thủy mà chúng tôi cung cấp đều được chế tác tỉ mỉ bởi các nghệ nhân tài hoa của Hải Phòng, chứa đựng những ý nghĩa sâu sắc và năng lượng tích cực. Cùng với niềm đam mê phong thủy, tôi luôn tìm kiếm và chia sẻ những kiến thức quý báu về cách cải tạo không gian sống, giúp gia chủ không chỉ đón nhận tài lộc mà còn tạo dựng được sự hài hòa và bình an trong cuộc sống hàng ngày.

Để lại một bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *