Con cháu tự có phúc riêng của mình
Người xưa nói: Con cháu tự có phúc phận riêng của mình, cha mẹ không cần phải vất vả cực nhọc, làm trâu làm ngựa vì con cháu.
Con cháu tự có phúc riêng
Có lẽ mọi người đã từng nghe qua câu tục ngữ “Con cháu tự có phúc riêng của con cháu”. Nhưng câu này vẫn còn một vế sau, đó là: “Đừng làm trâu làm ngựa cho con cháu”.
Câu tục ngữ “Con cháu tự có phúc riêng, đừng làm trâu làm ngựa cho con cháu” được ghi chép lại trong nhiều sách cổ. Ví dụ: Tác phẩm “Sơ khắc phách án kinh kỳ” cuốn 1 của Lăng Mộng Sơ thời nhà Minh viết: “Lo lắng việc gì cũng uổng công, con cháu tự có phúc riêng”.
Phùng Mộng Long đời Minh viết trong tác phẩm “Cảnh thế thông ngôn” cuốn 2: “Còn như việc có con cháu là việc của thế hệ sau, không thể chu toàn hết được. Người ta có câu: ‘Con cháu tự có phúc riêng, không cần làm trâu làm ngựa cho con cháu”.
Trong tác phẩm “Ngư tiều ký” của một người vô danh thời nhà Nguyên có viết: “Sau ngày rằm, trời tối hơn, khi một người đến tuổi trung niên, mọi thứ sẽ dừng lại. Con cháu có phúc của riêng mình, đừng làm trâu làm ngựa cho con cháu”.
Câu chuyện dân gian về câu tục ngữ “con cháu tự có phúc riêng”
Trong năm Tuyên Đức thời nhà Minh, có một vị tú tài họ La, xuất thân từ một gia đình nghèo khó, thi không đỗ đạt công danh, nên đành phải rời quê đi nơi khác dạy học. Khi La tú tài rời nhà, người vợ chỉ có thể một mình chăm sóc gia đình và giáo dục con cái. Thời gian trôi nhanh, đã mấy năm trôi qua, một năm nọ La tú tài quyết định về quê ăn Tết. Vừa bước vào nhà nhìn thấy cậu con trai 7 tuổi, La tú tài liền vui vẻ trò chuyện cùng con trai, sau đó hỏi con đã học được gì trong mấy năm anh không ở nhà.
La tú tài ngay lập tức quyết định dùng từ “Thiên” làm câu đối ở vế trên để thử kiểm tra con trai mình, nhưng anh không biết rằng con trai mình suốt ngày chỉ biết làm việc và không biết cách đối câu đối. Mẹ của đứa trẻ nhìn thấy vậy liền vội vàng chỉ tay xuống đất, mong con trai mình hiểu được ý cô. Thật vừa khéo, tay cô chỉ vào một đống phân gà trên mặt đất, con trai ngầm hiểu và ngay lập tức đáp lại bằng 2 chữ “phân gà”.
La tú tài sắc mặt tối sầm, tiếp tục dùng từ “phụ thân” làm câu đối vế trên, hỏi con trai mình nên đáp lại cái gì. Mẹ đứa trẻ thấy chồng tức giận, cô nhanh chóng chỉ tay vào mình để gợi ý cho con trai trả lời câu hỏi của cha. Không ngờ sau khi đứa trẻ làm ra vẻ chợt hiểu ra, nó lại trả lời từ “sữa”. La tú tài thực sự nổi giận, nhưng anh dần bình tĩnh lại và suy nghĩ: “Mình không có cơ hội làm quan và con trai lại cực kỳ ngu ngốc, cuộc sống thật vô vọng, không bằng làm hòa thượng cho xong”.
Sau khi chồng đi tu, vợ của La tú tài vô cùng đau khổ và bi thương nhưng cô không hề suy sụp. Cô bắt đầu nghiêm túc giáo dục con trai, ngoài việc tiết kiệm tiền và mời giáo viên cho con trai, cô còn dành thời gian để dạy con trai một số kiến thức và đạo lý nhân sinh hàng ngày. Con trai cô trông có vẻ vụng về, ngốc nghếch nhưng sau khi học tập, cậu đã tiến bộ nhanh chóng, có thể học một biết mười và thậm chí còn thi đỗ Trạng nguyên. Ngay khi biết mình đỗ Trạng nguyên, con trai muốn báo đáp ân tình sâu sắc của mẹ nên đã quyết định tổ chức một bữa thọ yến long trọng cho mẹ.
Về phần La tú tài đã xuất gia, sau khi nghe tin con trai mình đỗ Trạng nguyên, ông vui vẻ chạy thẳng về nhà và muốn đoàn tụ gia đình. Tuy nhiên, người gác cổng không biết La tú tài và chỉ báo rằng có một hòa thượng ở cửa đang hóa duyên. Khi người vợ biết tin, bà đã yêu cầu người hầu của mình bố thí một số ngân lượng cho hòa thượng. La tú tài cũng không nhận lấy ngân lượng mà nói với người gác cổng rằng bản thân muốn gặp Trạng nguyên. Khi hai cha con gặp nhau, La tú tài đã viết một bài thơ: “Ly biệt quê hương 18 năm, ta sẽ không nhận tiền và gạo, con cháu tự có phúc riêng của mình, đừng làm trâu làm ngựa cho con cháu”.
Đọc xong câu chuyện trên, chắc hẳn nhiều người cảm thấy xót xa. Câu nói “Đừng làm trâu làm ngựa cho con cháu” đang nhắc nhở tất cả các bậc cha mẹ trên đời rằng, không cần phải lo lắng quá nhiều về việc con cháu mình có được phúc khí hay tương lai chúng sẽ ra sao, không cần phải vì con cháu mà lao tâm khổ tứ quá mức, làm hết mọi việc, chỉ cần để chúng phát triển thuận theo tự nhiên, không cần quá ép buộc con cháu phải làm theo ý mình.
Dù mọi việc làm của cha mẹ đều là để thể hiện tình yêu thương dành cho con cháu, nhưng sự can thiệp quá mức sẽ gây tổn hại cho cả hai bên. Hơn nữa, kết quả cuối cùng cũng chưa chắc thực sự sẽ như ý muốn của bạn.
Lâm Tắc Từ là một quan đại thần thời nhà Thanh, từng nói một điều rất đáng suy ngẫm: “Nếu con cháu giống ta thì giữ tiền để làm gì? Người hiền đức mà nhiều tiền tài sẽ làm tổn hại đến ý chí; Nếu con cháu không giống ta thì giữ tiền để làm gì? Người ngu dốt mà nhiều của cải thì chỉ làm tăng thêm lỗi lầm mà thôi”.
Hãy thử tưởng tượng, nếu con cháu là người có phúc và lương thiện thì dù bạn không để lại gì cho chúng thì thế hệ sau tay trắng vẫn có thể làm nên sự nghiệp; Nếu con cháu là những người không có phúc phận, thì dù bạn có để lại cho chúng gia tài bạc triệu, cuối cùng miệng ăn núi lở sẽ chẳng còn có gì. Tốt nhất là dạy con sống nhân nghĩa, lương thiện, còn lại thì cứ để thuận theo tự nhiên.
Nguồn: nguyenuoc