Một vị giáo sư hỏi: “Thấy con kém cỏi, ba mẹ đã bao giờ tự nhìn lại mình?”

Một bà mẹ trẻ đến hỏi một vị giáo sư: “Con tôi không nghe lời, không thích học, vậy phải làm thế nào ạ?”. Vị giáo sư mỉm cười hỏi lại: “Chị đã từng đi photo chưa? Nếu trên bản photo có chữ lỗi vậy chị sẽ sửa bản photo hay bản gốc?”. Từ đây có thể thấy, cả gia đình cũng như bộ máy photocopy vậy; bố mẹ là bản gốc, con cái chính là bản sao.

Gia đình có ảnh hưởng cả đời đối với một đứa trẻ, mà ảnh hưởng lâu bền nhất chính là hành vi của cha mẹ. Ví dụ, phần lớn sự “lười biếng” của trẻ là học được từ cha mẹ chúng.

Bởi vì rất nhiều đứa trẻ không phải không đủ thông minh, mà là lười học.

Thói quen này là một đặc điểm dai dẳng đã được bộc lộ từ khi trẻ còn rất nhỏ, khi phân tích kỹ những đứa trẻ này và bắt đầu từ những yếu tố ảnh hưởng xung quanh chúng, chúng ta sẽ thấy rằng có rất nhiều yếu tố ở cha mẹ của những đứa trẻ này, hoặc nhiều hoặc ít cũng mang biểu hiện và đặc điểm như vậy.

Phân tích những đứa trẻ này từ góc độ lý luận, chúng chủ yếu được chia thành hai loại hình lười biếng. Loại thứ nhất là lười biếng về thể chất, những đứa trẻ thuộc loại này tương đối thông minh nhưng lại thiếu khả năng sử dụng bút, nói một cách đơn giản là: “Nói như rồng leo, làm như mèo mửa”.

Kiểu trẻ còn lại lười vận dụng trí óc, kiểu trẻ này thường chỉ truyền đạt kiến ​​thức một cách máy móc thông qua việc copy và paste, thay vì sử dụng bộ não và tư duy của chính mình.

Tất nhiên, đây chỉ là ảnh hưởng mà cha mẹ mang đến cho con cái, ngoài những biểu hiện đa dạng mà trẻ gặp phải, rất nhiều trong số đó là do ảnh hưởng của gia đình gây ra.

Một giáo viên làm hiệu trưởng 20 năm cũng đã nói ra sự thật: “Nhiều đứa trẻ lớn lên không có năng lực đã có đặc điểm rất rõ ràng trong gia đình, đó là áp lực rất lớn từ cha mẹ”.

Chẳng hạn, rất nhiều bậc cha mẹ lo lắng con mình không làm tốt mọi việc nên sẽ cho con học hành theo sự “sắp đặt” của cha mẹ, mà không tin tưởng con, đánh giá thấp khả năng của con.

Trẻ mất đi cơ hội, khả năng thử thách, trải nghiệm, khi trẻ không có đủ cơ hội để tự mình suy nghĩ và đưa ra quyết định, trẻ sẽ mất đi không gian tin cậy.

Ví dụ, “Hiệu ứng Pygmalion” trong tâm lý học có nghĩa là nếu cha mẹ cho con mình đủ sự tự tin, chúng có thể thực hiện rất tích cực, và bằng cách truyền đạt mong muốn tích cực, chúng sẽ tiến bộ nhanh hơn.

Nếu như cha mẹ tiếp tục truyền cho con cái những ham muốn vô cùng tiêu cực sẽ dẫn đến việc con cái từ bỏ chính mình, từ bỏ nỗ lực của mình.

Hơn nữa, nhiều chuyên gia giáo dục cũng chỉ ra rằng, mặc cảm tự ti của con phần lớn là do cha mẹ gây ra, nếu cha mẹ không tạo cho con đủ sự tự tin thì con sẽ bị áp lực tâm lý rất mạnh, cảm giác này sẽ kéo dài suốt cuộc đời của con.

Nếu cha mẹ coi con cái là chỗ dựa duy nhất thì sẽ bỏ qua sự phát triển của chính con cái, hy vọng duy nhất này sẽ khiến con cái đánh mất chính mình, suốt đời phải vất vả vì sự sống còn của cha mẹ, từ đó làm cho cá tính thiếu thốn.

Đối với những đứa trẻ này mà nói, chúng lớn lên trong sự đe dọa, sau khi thể hiện những kỳ vọng mạnh mẽ không thể đáp ứng được, chúng sẽ hình thành những sai lệch về tính cách và theo thời gian sẽ hình thành những hành vi như trốn tránh trách nhiệm.

Ví dụ, Lý Hồng Cẩn từng chia các giai đoạn phát triển của trẻ thành các giai đoạn và thời kỳ khác nhau, độ tuổi 3-6 là giai đoạn quan trọng trong sự phát triển tính cách của trẻ, nếu không nuôi dưỡng đủ sự tự tin trong giai đoạn này, trẻ sẽ phát triển lòng tự trọng thấp khi lớn lên, hơn nữa là nương theo cả đời trẻ.

“Khả năng quan hệ xã hội” trong tâm lý học đề cập đến khả năng xã hội, tập trung vào kỹ năng và kiến ​​thức của trẻ trong việc giao tiếp với người khác nhằm đạt được mục tiêu của mình.

Kỹ năng này bao gồm nhiều khía cạnh, chẳng hạn như giao tiếp giữa các cá nhân, khả năng tự quản lý, phát triển tính cách và tự nhận thức.

Vì vậy, trong quá trình giáo dục con cái, cha mẹ cần chú ý đến tư duy và ý thức của chính mình, trên cơ sở này mới có thể có tác động đến con cái, sự ảnh hưởng tinh tế này sẽ ăn sâu và có thể mang lại lợi ích suốt đời cho con cái.

Nếu không thể đưa ra cho con sự hướng dẫn đúng đắn thì bạn phải cho con biết rằng “làm việc chăm chỉ” là có ích, chỉ khi con có hứng thú với một việc gì đó thì con mới có ý chí muốn thử và đủ dũng cảm để đảm nhận.

Nếu như cha mẹ luôn hướng dẫn con cái bằng thái độ trách móc, trẻ sẽ nghĩ rằng “dù có làm việc chăm chỉ thế nào” thì bố mẹ cũng sẽ không hài lòng với chúng, điều này sẽ tạo nên một kiểu “học được tính bất lực” ở trẻ theo thời gian, khi đó mặc cảm tự ti này sẽ in sâu vào lòng trẻ.

Vì vậy, điều này cũng dạy cho các bậc cha mẹ một bài học, ngày nay con cái có rất nhiều vấn đề, phần lớn đều xuất phát từ nỗi đau của gia đình, chúng ta phải cấp cho con trẻ đầy đủ nội lực, đầy đủ cơ hội, để chúng có ước muốn và rèn luyện bản thân, để hướng dẫn chúng có trạng thái tinh thần càng thêm khỏe mạnh hơn.

Đừng phàn nàn về con cái mà hãy hướng dẫn chúng ngày càng tự tin hơn, để chúng có thể gánh vác trách nhiệm của mình, có động lực hơn, kiên cường hơn và có tương lai của riêng mình để tránh cảm giác tự ti quá mức.

Vì gia đình là điểm khởi đầu và cũng là điểm kết thúc của một đứa trẻ nên cha mẹ phải hiểu rõ sự thật này.

Kỳ Mai biên dịch
Vương Hòa – aboluowang