Người xưa có câu: “Tửu sắc tài khí tứ đổ tường” ý nghĩa của nó là gì?
Câu nói trên chúng ta có thể hiểu nôm na như sau: “Bốn thứ gồm rượu, sắc tình, tiền của và tham đắm là bốn bức tường ngăn cản con người”; người có bốn điều này thì chắc chắn chúng sẽ là vật cản lớn trong cuộc đời của họ.
Mối hoạ của tửu sắc tài khí
Nói về chữ “tửu”, tức là rượu, có câu chuyện về danh sĩ Lưu Linh. Ông là một trong “thất hiền Trúc Lâm”, được biết đến với biệt danh “tuý hầu”. Lưu Linh nghiện rượu, có lần triều đình ra lệnh cho ông về kinh làm quan nhưng Lưu Linh vì say khướt mà không mặc quần áo. Điều này không những khiến sứ thần xua đuổi mà còn kiến Lưu Linh mất mạng vì rượu.
Tiếp theo là chữ “sắc”, sắc ở đây là sắc dục nam – nữ. Tục ngữ có câu: “Dục giống như con dao đâm vào đầu”. Trong chữ “色”(dục) có con dao “刀” và chữ “巴” (ba) có nghĩa là bám dính, dí sát. Cả chữ “dục” phản ánh việc ham muốn tình dục sẽ gây hại cho cơ thể như đâm dao.
Nam nữ quan hệ tình dục quá mức sẽ dẫn đến suy nhược cơ thể và khiến tinh thần trở nên mụ mị, yếu kém, giống như bị một con dao nhọn đâm vào làm chảy máu.
Một số người vì chữ “dục” và ghen tuông, nhiều người vì ham muốn dục mà đánh mất gia đình, sự nghiệp, về sau hối hận cũng không thể lấy lại được những gì đã mất.
Tiếp theo là chữ “tài” tức là tiền tài. Mọi người đều có ước mơ theo đuổi cuộc sống giàu có, nhưng sự giàu không đến theo cách dễ dàng. Một số người nghèo khổ, nhưng lười biếng, không muốn thay đổi, họ muốn đi “đường tắt”. Vì tiền họ đã dấn thân vào con đường xấu để có một cuộc sống sung túc. Nhưng vì không chính nên mỗi ngày họ phải sống trong nỗi sợ hãi và bất an.
Nhiều người có cuộc sống rất thoải mái về kinh tế. Nhưng họ không tu đức mà thường sống trong lạc thú, để thân tâm bao phủ bởi những âm thanh tục tĩu. Rốt cuộc sự kiêu ngạo và tính phung phí của họ đã khiến tài sản tiêu tán, gia đình cũng ly tán. Vì vậy, người giàu không nên tham lam thú vui mà cũng nên dưỡng đức để làm gương để giáo dục con cái. Lấy “đức hạnh” làm gốc, đồng thời làm việc chăm chỉ và nghiêm túc quản lý bản thân và gia đình của mình, khi đó họ có thể duy trì sự thịnh vượng lâu dài.
Cuối cùng là “khí”, nhưng “khí” ở đây không có nghĩa là tức giận vì điều gì đó; mà ám chỉ “tham vọng cao ngất” của một người. Có câu, kẻ thù lớn nhất của con người là ham muốn, giống như một hố đen không đáy, khi ham muốn không được thỏa mãn, con người sẽ đau khổ vô cùng.
Những người có tư tưởng cởi mở thường có tầm nhìn rất xa, bởi vậy họ biết cách cư xử an hoà và làm việc chắc chắn. Những người này thường là những người có thể làm được những điều to lớn.
Mặt khác, những người có tư tưởng hẹp hòi luôn quan tâm đến “lợi ích cá nhân” trong mọi việc. Thậm chí người này còn tìm cách để lợi dụng lợi ích của người khác. Họ luôn cân nhắc được mất trong mọi mối quan hệ, không thể chịu thiệt và “lấy bụng tiểu nhân, đo lòng quân tử”.
Nguồn gốc của câu nói
Câu tục ngữ: “Rượu, sắc, tiền và tham đắm là bốn bức tường” xuất phát từ một bài thơ của hòa thượng Phật Ấn, một người bạn của đại văn hào Tô Đông Pha đời Bắc Tống.
Tương truyền, một ngày nọ, Tô Đông Pha đến chùa Đại Tướng Quốc để thăm hòa thượng Phật Ấn, khi Phật Ấn ra ngoài, Tô Đông Pha ở trong phòng thiền. Tình cờ ông nhìn thấy một bài thơ có khắc ấn Phật trên tường phòng thiền, bài thơ viết: “Có bốn bức tường rượu, sắc, tiền, tham đắm; người người đang ở trong, ai bước ra khỏi vòng tròn này, sẽ sống lâu đến trăm tuổi.”
Tô Đông Pha đọc xong lại có suy nghĩ khác nên cầm bút viết một bài thơ khác bên cạnh bài thơ của Phật Ấn. Ông viết: “Người uống rượu mà không say rượu là anh hùng, yêu mà không si mê dục là cao nhất, khí mà không sinh thì khí tự tiêu”. Viết xong, ngày hôm sau Tô Đông Pha rời đi.
Một ngày khác, Tống Thần Tông Triệu Húc cùng với Vương An Thạch đến thăm chùa Đại Tướng Quốc. Họ đã xem được hai bài thơ của Phật Ấn và Tô Đông Pha và cảm thấy rất thú vị. Tống Thần Tông nhờ Vương An Thạch làm thơ, Vương An Thạch quả là một người có tài, lập tức đáp lại, ông dùng mực viết:
“Không có rượu thì không thành lễ nghi; người không có tình dục thì không còn người, người không tài thì không được Thần Tông khen ngợi; không có tham vọng thì quốc gia không có sức sống.”
Tống Thần Tông đọc xong liền tán thưởng và ông cũng tranh thủ cao hứng để làm một bài thơ. Ông viết: “Rượu giúp lễ nhạc, lễ nhạc khiến xã tắc an khang; có tình dục nên con người trọng sinh linh và có cương thường, của cải lương thực dồi dào giúp gia đình và đất nước thịnh vượng, tham vọng cân bằng thái cực, ổn định âm dương.”
Trên đây bốn người đã ra một nhóm thơ hay về rượu, dục, của cải và tham vọng. Bốn bài thơ khác nhau do bốn quan điểm khác nhau và mang lại ý nghĩa cũng như sự đánh giá hoàn toàn khác nhau.
Bài thơ của hòa thượng Phật Ấn nói về sự nhận thức về tính không của Phật giáo, hoàn toàn cách ly với rượu, dục, của cải và tham vọng. Đây là ý tưởng đoạt tuyệt mọi duyên, xuất ly thế gian và là pháp môn tu luyện của một thiền sư Phật giáo.
Bài thơ của Tô Đông Pha nhấn mạnh rằng chìa khóa để giải quyết vấn đề không phải do rượu, dục, của cải hay tham vọng mà là sự đối đãi và sự nắm bắt được một mức độ nhất định. Đây là từ góc độ tu dưỡng tâm của Nho giáo, và nó cũng thuộc về phương pháp tu luyện của bậc hiền nhân.
Vương An Thạch và Tống Thần Tông nói về những tác động tích cực của rượu, tình dục, tiền tài và tham vọng có đối với sự phát triển an khang thịnh vượng của quốc gia, đồng thời khẳng định những yếu tố tích cực chứa đựng trong “bốn bức tường”. Chúng thuộc về tầm nhìn của người làm vua và làm quan.
Bốn bài thơ này về sau đã được người đời đúc kết lại với nhau để tạo thành “Bài ca về rượu, dục và của cải và tham vọng” như sau:
Rượu là chất độc thấm vào ruột, sắc là con dao thép để cạo xương.
Của cải như hổ từ trên núi xuống, tham vọng là gốc rễ của tai hoạ.
Xem ra bốn chữ này có hại, tốt nhất nên viết ra.
Không có rượu thì không có lễ nghi, không tình dục thì dân cư thưa thớt.
Không có tiền thì khó sống trên thế gian, không có tham vọng thì sẽ bị người ức hiếp.
Có vẻ như bốn từ này rất hữu ích, khuyên người nên điều chỉnh cho phù hợp.
Nửa đầu bài hát “Bài ca uống rượu, tình dục, tiền tài và tham vọng” nói về tác hại, nửa sau nói về lợi ích, vậy rốt cuộc chúng có hại hay có lợi? Hoan nghênh các bạn chia sẻ quan điểm của mình trong phần bình luận.
Nguồn: Secretchina (Thù Huệ).