Cách giáo dục trẻ tàn nhẫn nhất: Xem trẻ “biết nghe lời” là “hiểu chuyện”, coi “ngoan ngoãn” là “giáo dưỡng”

Cách giáo dục gia đình đúng đắn không chỉ đơn thuần là yêu cầu con trẻ nghe lời, hiểu chuyện mà là dùng tình yêu không điều kiện và “tam quan” đúng đắn (thế giới quan, nhân sinh quan, giá trị quan) để nuôi dưỡng trẻ em. Chỉ có như vậy mới có thể dưỡng thành những đứa trẻ độc lập, có chính kiến và nội tâm phong phú.

Có một câu chuyện về cách giáo dục đúng đắn của một người mẹ. Khi người mẹ chuẩn bị ra khỏi nhà với hai đứa con gái sinh đôi, cô em đột nhiên la khóc và đòi đổi áo khoác với chị gái. Trước đó em gái đã đổi áo khoác của chị gái một lần nên lần này người mẹ từ chối. Chị gái đứng bên cạnh không thể chịu đựng được tiếng la khóc nên phải nhượng bộ thêm một lần nữa. 

Người mẹ nhận ra rằng bé gái lớn hy sinh bản thân để làm vừa lòng em gái, và bảo rằng không cần phải “ngoan” như vậy. Người mẹ nói: “Mẹ muốn rằng nếu con đưa món đồ này cho em gái thì phải là do con không thích màu sắc này, chứ không phải vì em gái khóc. Không nên chỉ vì em gái khóc mà phải hy sinh bản thân.”Theo người mẹ, sự ngoan ngoãn và vâng lời của đứa trẻ không phải là do trẻ thực sự hiểu chuyện, mà là vì trẻ buộc phải ngược đãi bản thân để làm vừa lòng người khác. 

Tuy nhiên trên thực tế có rất nhiều bậc phụ huynh luôn muốn con mình biết nghe lời, ngoan ngoãn, ít chọc phá, biết thông cảm và coi đó là hiểu chuyện, có giáo dục. Nhưng “hiểu chuyện” không bao giờ đồng nghĩa với “sự phục tùng”.

Coi việc nghe lời là hiểu chuyện, coi sự ngoan ngoãn là có giáo dục, cha mẹ nhàn hạ nhưng con cái phải khổ sở.

Có câu chuyện khác từ một người dùng trên mạng như sau: Từ khi còn nhỏ, cha mẹ đã yêu cầu cô bắt buộc phải ngoan ngoãn và vâng lời, vì theo cha mẹ như vậy mới là hiểu chuyện, chỉ có trẻ hiểu chuyện mới được mọi người yêu mến, được chào đón. Cô nhớ rõ khi cô 7 tuổi, một đứa em họ không hỏi ý kiến của cô mà đã tự ý lấy món đồ chơi One Piece mà cô yêu thích nhất. Cô không muốn cho mượn, nhưng cha mẹ lại chỉ trích cô không biết làm chị gái lớn, bảo cô phải chia sẻ, phải rộng lượng. Cuối cùng, khi người em họ chuẩn bị rời đi, đứa trẻ không chịu trả lại món đồ chơi cho dù cô đã cố gắng đòi lại. Cha mẹ không chỉ không giúp cô, mà còn bảo cô phải nhường cho em ấy.

Vì để nghe lời, cô phải nhường nhịn hết lần này đến lần khác. 

Vì để ngoan ngoãn, cô phải chịu ủy khuất hết lần này đến lần khác.

Mặc dù cô thực sự thích một chiếc áo, nhưng không dám lên tiếng, chỉ nhút nhát né tránh; khi đi ra ngoài mua sắm, cô luôn tuân thủ theo sự sắp xếp của gia đình. Cô nói: “Tôi không dám đưa ra yêu cầu, càng không dám làm phiền người khác.” Nhưng loại “hiểu chuyện” như vậy không làm cô trở thành một người hiểu biết và được yêu mến. Ngược lại, khi lớn lên cô trở thành một “người già tốt bụng” mệt mỏi và kiệt sức.

Trẻ ngoan ngoãn không phải là vì trẻ thực sự “hiểu”, mà là vì bất lực bởi “không còn cách nào khác”.

Coi việc nghe lời là hiểu chuyện, yêu cầu con cái nghe lời một cách mù quáng chỉ khiến trẻ bị tước đi quyền tự do ngôn luận và ý thức tự chủ, khiến cho những đứa trẻ phải sống trong sự nhượng bộ và luôn phải đạt tiêu chuẩn hoàn hảo mà người lớn đặt ra. Yêu cầu trẻ phải chịu nhẫn nhục chỉ làm giằng xé những nhu cầu bình thường của trẻ, cắt đứt khả năng tự nhận thức cá nhân, khiến trẻ mất tự tôn và giá trị bản thân. Đằng sau việc nghe lời và ngoan ngoãn là sự “ủy khuất” và “không hạnh phúc”.

Bản chất của giáo dục không phải làm khiến cho trẻ vâng lời, mà là giúp trẻ hiểu chuyện, vâng lời và hiểu chuyện hoàn toàn là 2 khái niệm khác nhau. Vậy như thế nào mới là hiểu chuyện thật sự?

Có một cậu bé, cha mẹ ly thân từ khi cậu còn nhỏ, ba chị em cùng sống với mẹ. Để nuôi nấng các con, người mẹ phải làm hai công việc mỗi ngày, cuộc sống rất vất vả. Mỗi khi nhà có ít thịt để ăn, cậu bé lại làm khó mẹ, chỉ cắn một vài cái rồi từ chối ăn tiếp. Có một lần tồi tệ hơn, mẹ đã vất vả đi vay tiền mua một vài đùi gà để cải thiện chế độ ăn uống cho các con. Nhưng không ngờ, cậu bé chỉ cắn vài miếng rồi quăng đùi gà xuống đất. Cuộc sống khó khăn đến thế, nhưng đứa trẻ lại không nghe lời, mẹ cậu tức giận và dùng roi đánh cậu một trận. Sau khi đánh xong, người mẹ nhìn thấy đùi gà trên mặt đất, không nỡ lãng phí, bèn nhặt lên và rửa sạch rồi ăn một mình. Lớn lên, khi cậu nhớ lại sự việc này, cậu nói: “Thực ra, tôi chỉ muốn mẹ ăn một miếng đùi gà.” Bởi vì cậu biết rằng chỉ khi đùi gà bị bẩn, mẹ cậu mới dám ăn nó, nếu không thì mẹ chỉ ăn rau dưa mà không ăn thịt.

Cậu bé này trông có vẻ không vâng lời, nhưng thật ra lại rất hiểu chuyện. Cậu bé này chính là diễn viên Châu Tinh Trì nổi tiếng mà chúng ta từng biết.

Hiểu chuyện thực sự không bao giờ là làm hài lòng người khác, mà là quá trình tự nhận thức của trẻ. Hiểu chuyện thực sự cũng không phải là nhẫn nại và phục tùng vô hạn, mà là lựa chọn tự nguyện từ tâm của trẻ, tự nguyện cảm thông, tự nguyện chịu trách nhiệm.Chỉ có sự hiểu biết nội tại như vậy, trẻ mới có thể trưởng thành.

Do đó, nuôi dưỡng một đứa trẻ hiểu chuyện chưa bao giờ là đòi hỏi trẻ phải nhượng bộ hoặc thoả hiệp. Điều quan trọng là cha mẹ phải tự hiểu chuyện trước, trẻ tự nhiên sẽ trở nên hiểu biết và trưởng thành.

Giáo dục tâm lý học đã đưa ra định nghĩa về “giáo dục hiểu chuyện”:

“Giáo dục hiểu chuyện” chủ yếu đề cập đến khả năng của trẻ tự nhận thức và tự định vị về hướng đi của bản thân, trẻ có thể dựa trên tình huống và hiểu rõ mục tiêu của cuộc sống và mục tiêu hiện tại của mình. Điều này có nghĩa là “hiểu chuyện” không phải chỉ là một nhãn mác đơn giản mà người lớn gán cho trẻ theo ý muốn của mình. “Hiểu chuyện” giống như một động từ, là khả năng “hiểu rõ vấn đề”. Cha mẹ có trí thông minh cảm xúc cao (EQ) không nuôi dưỡng con trẻ chỉ biết nghe lời, mà là nuôi dưỡng con hiểu rõ bốn điều này.

• Hiểu cách làm người

• Tam quan đúng đắn (thế giới quan, nhân sinh quan, giá trị quan)

• Hiểu biết biết ơn

• Quản lý cảm xúc

Cha mẹ ai cũng yêu con sâu sắc, nhưng chất lượng thì lại khác nhau. Sự khác biệt không phụ thuộc vào học vấn, thu nhập, địa vị của cha mẹ, mà là mức độ hiểu biết về con và khả năng xử lý tiểu tiết. 

Trong xã hội ngày nay, chúng ta mong muốn con trở nên xuất sắc hơn, nổi bật hơn, nhưng thường bỏ qua điều quan trọng nhất trong giáo dục, đó là trước hết phải nuôi dưỡng con trở thành người. 

Việc nuôi dưỡng con không nên làm mờ đi những đặc điểm riêng biệt trong con, khiến con chỉ biết kìm nén bản thân và làm hài lòng xã hội. Mà thay vào đó, chúng ta cần làm phong phú tâm hồn trẻ thơ và bồi dưỡng những phẩm chất đáng quý của trẻ, để trẻ có chủ kiến ​​và biết cảm thông với người khác.

Lan Chi biên dịch

Nguồn: Aboluowang (Vương Hòa)