Câu đối là những câu từ tràn đầy cát tường như ý, các câu không chỉ cân đối, mà còn phải tuân thủ vần điệu, đây là một hình thức nghệ thuật độc đáo của ngôn ngữ Trung Quốc và cũng là nét đặc sắc lớn của văn hóa truyền thống Trung Hoa. Mỗi khi đến Tết, mỗi gia đình thường treo câu đối mới ở cửa, hy vọng sẽ mang lại may mắn cho tất cả các khía cạnh của cuộc sống trong năm mới.
Ngoài tính ngắn gọn, sâu sắc và cấu trúc tương đồng, mỗi câu đối còn chứa đựng trí huệ trong việc đối nhân xử thế, có thể nói đây là một trong những nét văn hóa đầy ý nghĩa của Trung Hoa. Bạn có biết câu đối ngắn nhất trên thế gian là câu đối nào không? Nội dung của nó nói về điều gì?
Vế trên: Sắc nan (色难)
Vế dưới: Dung dị (容易)
1. Sắc nan
Thuật ngữ “sắc nan” xuất hiện trong “Luận Ngữ – Vi Chính”: “Tử Hạ hỏi hiếu là gì, Khổng tử nói: ‘Sắc nan’.” Ý nghĩa của câu này là khi con cái phục vụ cha mẹ, cần phải luôn giữ thái độ hiền hậu và vui vẻ, đây là một việc rất khó khăn.
Khi con cái phục vụ cha mẹ, việc duy trì thái độ khiêm nhường là một điều khá khó khăn. Nếu cha mẹ ở trong tình trạng bệnh tật kéo dài, thì việc này càng trở nên khó khăn hơn.
Nhiều người con lớn lên có tiền, việc mua quà cho cha mẹ, thậm chí là mua xe, mua nhà đều không khó khăn. Nhưng điều khó nhất là có thể giữ một khuôn mặt tươi cười trước mặt cha mẹ, người trẻ có thể thường xuyên tỏ ra khinh thường và thiếu kiên nhẫn, kiểu hiếu thảo này hoàn toàn không thỏa đáng, chỉ khiến cho cha mẹ cảm thấy xấu hổ và lo lắng.
Có thể có người cho rằng chỉ cần mua nhà, thuê người chăm sóc, tổ chức bữa tiệc hoặc đi du lịch là đã thể hiện lòng hiếu thảo đối với cha mẹ. Nhưng bất kỳ sự trải nghiệm vật chất nào được cung cấp cho cha mẹ chỉ có thể được coi là “hiếu thảo” ở mức thấp; “hiếu thảo” ở mức cao hơn là thể hiện sự tôn trọng và quan tâm đối với cha mẹ, làm cho họ cảm thấy an lòng. Vì vậy, khi con cái phục vụ cha mẹ, nếu có một trái tim kính trọng, sẵn sàng làm việc và hy sinh mà không than phiền, đó mới hiếu thảo chân chính.
Khi chúng ta còn nhỏ, cha mẹ đã cố gắng làm việc hết mình, hi sinh nhiều hơn để đảm bảo chúng ta có cơ hội học tập một cách ổn định và dưỡng thành phẩm hạnh tốt. Tuy nhiên, thời gian trôi qua, cha mẹ mà trước đây chúng ta tôn trọng dần dần bị bỏ lơ. Họ bị xem như là người già bất tài, nói nhiều, chậm chạp. Lời nói của một số người luôn đầy phàn nàn và bất mãn, thậm chí còn phớt lờ cha mẹ già yếu bệnh tật, coi sự tồn tại của họ như một vật cản.
Tất cả những điều này, trong mắt những bậc cha mẹ đã dành trái tim và công sức của mình cho con cái, thực tế là đã khiến họ cảm thấy đau lòng, thậm chí có người còn muốn tự tử chỉ để giảm bớt gánh nặng cho con cái.
Hy vọng rằng mỗi người con đều có lòng biết ơn, nghĩ về những công sức và lòng hy sinh của cha mẹ trong quá khứ, đối xử với họ với lòng hiếu thảo và tôn trọng. Điều này sẽ khiến cho cha mẹ cảm thấy rằng những nỗ lực của họ là đáng giá. Nếu không, sau này chúng ta cũng sẽ phải đối mặt với sự khinh thường của con cái chúng ta, sống trong hối tiếc không ngừng.
2. Dung dị
Thuật ngữ “dung dị” xuất hiện trong “Phi Hữu Tiên Sinh Luận” thời Tây Hán: “Tán hà dung dị” (nói nào có dễ thế). Ban đầu, câu này ám chỉ rằng ở trước mặt vua mà chỉ ra điều được và mất là việc làm không hề đơn giản. Sau này, nó trở thành một cách diễn đạt ý nghĩa rằng việc thực hiện một công việc không phải lúc nào cũng dễ dàng như người ta nghĩ.
Trong thời cổ đại, việc cận thần phải đưa lời khuyên cho vua không phải là điều dễ dàng, nếu không may bị vua tức giận thì có thể bị mất mạng, cả danh tiếng và gia đình cũng bị hủy hoại. Vì vậy, đối với cận thần thời cổ đại, làm thế nào để đưa ra lời khuyên cho vua, khiến vua có thể chấp thuận mà vẫn có thể thoát ra an toàn, đây thật sự là một khảo nghiệm đối với trí huệ và khả năng diễn đạt của họ.
Hai câu đối “Sắc nan – Dung dị” sử dụng chữ “dung” (chỉ dáng vẻ bề ngoài) để đối với “sắc” (chỉ sắc mặt bên ngoài), cả hai chữ đều mang nét tương đồng, trong khi chữ “dị” (dễ) đối với chữ “nan” (khó) lại là cặp từ trái nghĩa, có thể coi đây là một câu đối vô cùng khéo léo, xứng danh là “thiên cổ kỳ đối”!
Chỉ bằng 4 chữ này, nếu chúng ta đặt nó vào cuộc sống hàng ngày của mình để xem xét, chắc chắn sẽ khiến chúng ta thán phục trước sự thông thái sâu sắc của người xưa.
Lan Chi biên dịch
Nguồn: Secretchina (Thư Hinh)