Ở tuổi đang trong quá trình trưởng thành, những đứa trẻ đều trải qua nhiều thay đổi lớn cả về thể chất lẫn tâm lý. Vì vậy, trẻ cần sự trợ giúp rất lớn từ cha mẹ để vượt qua giai đoạn đầy khó khăn này.
Một người bạn phàn nàn với tôi: “Sau khi con vào cấp hai, con chúng tôi đã thay đổi nhiều. Từ một đứa trẻ ngoan ngoãn và hiểu chuyện, cô con gái sau khi bước vào tuổi thiếu niên đột nhiên thay đổi tính tình, lúc nào cũng muốn chỉ trích mẹ của mình về mọi thứ”.
Khi mẹ nói con phải học tập chăm chỉ, thì đứa con nói: “Điều này mẹ đã nói tám trăm lần rồi, mẹ có thể nói gì khác không?”
Người mẹ muốn quan tâm đến con mình, thì cô con gái chỉ vào tờ giấy trên cửa: “Mọi người có thể tôn trọng sự riêng tư của con và vui lòng gõ cửa trước khi vào được không?”
Đứa trẻ ngày càng cáu kỉnh và dễ nổi giận, làm sao để có thể giao tiếp? Con lúc nào cũng tỏ vẻ khó chịu và luôn muốn chống đối lại khi người mẹ muốn dạy những điều tốt cho mình.
Cha mẹ nên làm gì khi con bước vào tuổi thành niên
1. Tâm lý trẻ vị thành niên
Muốn hòa hợp tốt với trẻ vị thành niên, trước hết chúng ta phải hiểu rõ đặc điểm tâm lý của chúng.
- Tự nghi ngờ
Chúng ta sẽ thấy rằng trẻ vị thành niên đặc biệt nhạy cảm với ý kiến của người khác. Nếu ai đó chỉ trích con một chút, có thể chúng sẽ nghi ngờ bản thân và cho rằng “Mình thật tồi tệ? Mình có vô ích không?
Sở dĩ điều này xảy ra là vì sau khi trẻ bước vào tuổi thiếu niên, khả năng tự nhận thức của trẻ sẽ tăng lên và phân biệt rõ ràng mình với người khác.
Để khiến bản thân trông đặc biệt và nổi bật, trẻ sẽ điều chỉnh lời nói và hành động của mình theo cách nhìn của người khác, đồng thời chúng cũng sẽ cố gắng giữ mình ở những tiêu chuẩn cao.
Điều này khiến con có được nhiều sự tự tin nhưng khi gặp phải một thất bại nhỏ, thì chúng có thể rơi vào mặc cảm tự ti sâu sắc.
- Sự tò mò mạnh mẽ về người khác giới
Tôi đã đề cập trước đó rằng có hai lần trong đời, những đứa trẻ sẽ tìm kiếm sự gắn bó. Một là mối quan hệ thân thiết với mẹ khi còn nhỏ, và hai là mong muốn hình thành sự gắn bó với một người khác giới.
Vì vậy, ở tuổi thiếu niên, việc trẻ có cảm tình với người khác giới là điều hết sức bình thường. Chúng có thể giấu kín tình yêu của mình sâu trong lòng, hoặc có thể mạnh dạn bày tỏ.
Điều này khiến nhiều phụ huynh lo lắng con mình sẽ mắc sai lầm khi trẻ còn quá nhỏ, sự phát triển về mặt cảm xúc sẽ ảnh hưởng đến việc học tập. Nhưng nhiều bậc cha mẹ lại không biết cách xử lý đúng, đã khiến cho mối quan hệ với con càng trở nên căng thẳng.
- Đặt mình vào nguy hiểm
Một đặc điểm chính khác của trẻ vị thành niên là chúng nghĩ bản thân mình làm trung tâm.
Ở giai đoạn này, con không sợ bất cứ điều gì, luôn cảm thấy mình khác biệt, rằng chúng có thể thay đổi thế giới và cảm thấy mình là người đặc biệt nhất.
Loại tự tin này có thể mang lại cho con sự dũng cảm, nhưng nó cũng có thể mang đến nguy hiểm.
Bởi tinh thần dũng cảm khiến con theo đuổi sự phiêu lưu và mù quáng trong cách suy nghĩ: “Tôi khác với những người khác, tôi sẽ ổn thôi”.
Ngày nay khi đi trên đường, chúng ta sẽ bắt gặp nhiều trẻ vị thành niên tụ tập hút thuốc, uống rượu và đánh nhau.
- Cảm thấy lo lắng vô cớ
Vì “cái tôi” tương đối mạnh nên trẻ vị thành niên chú ý đến cảm xúc của bản thân nhiều hơn nhưng khả năng điều tiết cảm xúc lại thì tương đối yếu.
Trong giai đoạn này, con trở nên dễ bị tổn thương và nhạy cảm. Những lời chỉ trích, buộc tội của cha mẹ sẽ khiến các em trở nên cáu kỉnh, lo lắng, chán ghét và thậm chí “nổi loạn” hơn.
2. Giúp trẻ vượt qua khủng hoảng tuổi thiếu niên
Cuốn sách “Những cô gái vị thành niên” đề cập rằng tuổi vị thành niên là “độ tuổi nguy hiểm” trong quá trình trưởng thành của trẻ.
Điều này hoàn toàn đúng.
Khi một đứa trẻ bước vào tuổi thiếu niên, chúng ta sợ con sẽ kết bạn xấu, sợ con sẽ có những thói quen xấu, sợ con dành quá nhiều thời gian cho hình ảnh và trì hoãn việc học tập, sợ con sẽ theo đuổi sự phấn khích và mạo hiểm…
Chúng ta nên hướng dẫn con như thế nào cho đúng?
Hãy để tôi cho bạn hai ví dụ.
Ví dụ 1: Mặt đứa trẻ nổi mụn và bị bạn cùng lớp gọi là “mặt rỗ” hoặc con gái sẽ bị trêu chọc vì quá mập.
Phụ huynh A: “Điều quan trọng nhất với con lúc này là chăm chỉ học tập và đừng quá lo lắng về hình ảnh của mình. Sau này thành công, thì con sẽ có tiền lo cho bản thân”.
Phụ huynh B: “Ai cười con? Mẹ sẽ đến trường tìm người đó”.
Phụ huynh C: “Tình trạng này là bình thường. Sau giai đoạn này sẽ ổn thôi”.
Ví dụ 2: Tìm thấy một bức thư tình trong cặp sách của con.
Phụ huynh A: “Con từ nhỏ đã học không tốt, lúc nào cũng chỉ muốn nói chuyện với bạn trai, muốn chọc mẹ tức chết à?”
Phụ huynh B: “Tốt nhất con nên bỏ những suy nghĩ này đi. Nếu mẹ biết con yêu, hãy xem mẹ sẽ xử lý con như thế nào!”
Phụ huynh C: “Thảo nào con không học hành chăm chỉ, điểm tụt. Thì ra con đang yêu. Ở nhà không đi đâu nửa hết. Hãy tự suy xét lại bản thân mình đi!”
Tôi tự hỏi, bạn đã bao giờ nói những lời này với con giống như những câu ở trên chưa?
Những lời này sẽ chỉ khiến con bạn cảm thấy rằng bạn không hiểu con và khi bạn càng nói, thì chúng sẽ càng trở nên nổi loạn.
Khi gặp vấn đề ở tuổi thiếu niên, điều chúng ta cần làm là đồng cảm với những cảm xúc và hoàn cảnh của con, hiểu được những thay đổi về thể chất, tâm lý của con mình, để giúp chúng có thể kiểm soát được hành vi của mình tốt hơn.
Nếu trong nhà có trẻ vị thành niên thì chúng ta cần thay đổi cách nuôi dạy con, không nên ra lệnh hay buộc tội con nữa mà chỉ có sự hiểu biết và tôn trọng hơn thì chúng ta mới có thể thiết lập được mối quan hệ tốt đẹp giữa cha mẹ và con trẻ.
Á Hiên biên tập
Nguồn: Aboluowang