Cổ nhân đã dạy: “Đàn ông có lông không tranh roi xuân, phụ nữ béo tốt không đi xem đèn”

Tiêu chuẩn để đánh giá đàn ông và phụ nữ giữa xưa và nay có sự khác biệt rất lớn. Hiện nay, có vẻ như việc có khuôn mặt trẻ trung và thân hình mảnh mai có thể dễ dàng nổi tiếng trên mạng và thu hút nhiều người xem, nhưng trong quá khứ, đàn ông để râu không cạo, thân thể cường tráng và phụ nữ thân hình đầy đặn lại được nhiều người yêu thích. Tiêu chí đánh giá một người đàn ông tốt và một người phụ nữ tốt có liên quan mật thiết đến hoàn cảnh sống. Cổ nhân từng nói: “Đàn ông có lông không tranh roi xuân, phụ nữ béo tốt không đi xem đèn” là một ví dụ điển hình cho điều này.

“Đàn ông có lông không tranh roi xuân”

Trong xã hội nhà nông thôn thời xưa, xuân gieo thu gặt, đàn ông làm ruộng vất vả, phải có một cơ thể cường tráng và sức khỏe tốt để gánh vác trách nhiệm nuôi sống gia đình của họ.

Vậy thì, hình tượng của một người đàn ông theo tiêu chuẩn đó là phải: tóc dày nhiều lông, mạnh mẽ nam tính, phong trần thoáng đạt, sức lực dồi dào. Nhờ vậy, người phụ nữ sau khi kết hôn mới có được một chỗ dựa vững chắc cả đời. Đàn ông có nhiều lông trên cơ thể cũng thể hiện nội tiết tố nam mạnh, có lợi cho việc sinh con đẻ cháu.

Hiểu được “đàn ông nhiều lông là tốt”, vậy còn “roi xuân” là gì?

Roi xuân là một phong tục dân gian truyền thống đã có từ thời Tây Chu. Hàng năm vào ngày lập xuân, người dân chào đón mùa xuân và cầu nguyện cho mưa thuận gió hòa và một vụ mùa bội thu trong năm tới. Vậy buổi lễ được tổ chức như thế nào? Người dân sẽ dùng roi quất vào bụng con trâu để khai xuân. Thời kỳ đầu, người dân dùng một con trâu cày ruộng để phục vụ cho phong tục này, nhưng sau đó, người ta đã thay thế con trâu thật bằng một con trâu làm bằng đất sét hoặc bằng giấy. 

Người nông dân thuận theo tự nhiên để sinh sống, họ coi trọng tục lệ roi xuân hàng năm. Trên thực tế, những người được chọn hàng năm để quất roi đầu xuân đều là những người có địa vị quyền hạn cao, như quan huyện để thực hiện “lần quất roi đầu tiên”, sau đó lần lượt là những người có địa vị nhỏ hơn. Trong nhân dân, đàn ông được chọn là “người quất roi xuân” phải có thể chất cường tráng, quất con trâu đất biểu tượng cho con trâu của nhà nông, không có sức thì không làm được, không hợp với không khí đầy năng lượng của một mùa vụ đầu năm tốt tươi.

Vậy tại sao lại nói “đàn ông tốt thì không lập xuân” đây? Khi tổ chức lễ lập xuân, người ta nhét thóc vào bụng trâu giả, trong quá trình quất roi, bụng trâu bị rách, thóc bên trong rơi hết ra ngoài. Lúc này, những người ăn xin và những người nghèo sẽ đến để lấy ngũ cốc. Trâu đất sét cũng vậy, trong bụng trâu đất sét có một túi ngũ cốc may mắn, mọi người lao vào giật lấy. Người đàn ông tốt khỏe mạnh sẽ không tranh túi ngũ cốc này, câu nói “đàn ông có lông không tranh roi xuân” kỳ thực chứa hàm ý này.

“Phụ nữ béo tốt không đi xem đèn”

Trước hết, hãy nói về “phụ nữ béo tốt”. Các gia đình truyền thống thì đàn ông làm việc bên ngoài, phụ nữ lo việc nội trợ. Phụ nữ sinh con, quán xuyến việc nhà, ngoài gia đình ra còn bận bịu nhiều việc. Vì vậy, thế hệ xưa cho rằng người phụ nữ mũm mĩm là thể hiện sự đầy đủ, khỏe mạnh và trưởng thành, và điều quan trọng nhất là có đủ sức để sinh nở! Sau này sinh con, sữa nhiều, nuôi con đương nhiên sẽ tốt hơn, người phụ nữ mập mạp sẽ rộng rãi, vui vẻ lạc quan, điều này sẽ mang lại may mắn và phúc lành cho con cái và gia đình.

Chỉ sinh nở thôi là chưa đủ. Phụ nữ thời xưa phải tuân theo “tam tòng tứ đức”, “tam cương ngũ thường”, ra ngoài cũng phải che mặt. Vì vậy, khi bắt gặp những hội chợ chùa, hội đốt lửa, thả đèn… nơi có nhiều cảnh náo nhiệt, có nhiều người nông nổi, có nhiều trai lạ, phụ nữ tốt không dễ gì tham gia cuộc vui.

“Phụ nữ béo tốt không đi xem đèn” đã phác họa một cách sinh động hình ảnh người phụ nữ ngoan hiền như thế: người đầy đặn, tròn trịa, hiền thục, đảm đang. Đây là một người vợ tốt, một người mẹ tốt, xưa nay đàn ông đều biết vợ tốt còn hơn vạn mẫu đất màu mỡ, ai lại không muốn cưới một người phụ nữ tốt như vậy?

“Đàn ông có lông không tranh roi xuân, phụ nữ béo tốt không đi xem đèn.” Câu nói phổ biến này phản ánh tiêu chuẩn của người xưa để đánh giá một người nam tử, nữ tử tốt, và nó cũng là một kinh nghiệm sống của người thời xưa. Điều gì sẽ xảy ra nếu bạn sử dụng câu nói ấy lý giải như hiện đại ngày nay? “Trai tốt có xe, gái tốt có nhà”? Thời đại khác nhau nên có cách nghĩ thực sự khác nhau. Nhưng trong câu nói dân gian xưa vẫn có một sự chân thật, đáng nhớ về một thời kỳ văn hoá phồn vinh.

Lan Chi biên dịch

Nguồn: Secretchina (Hòa Tử)