Cổ nhân giáo huấn trẻ: Tích tiền chi bằng tích đức, ngồi nhàn rỗi chi bằng đọc sách Thánh hiền

“Tăng Quảng Hiền Văn” còn được gọi là Tích Thời Hiền Văn, Cổ Kim Hiền Văn, là sách vỡ lòng giáo dục trẻ em được biên soạn vào thời nhà Minh (Trung Quốc). Bộ sách tập hợp những câu châm ngôn, ngạn ngữ cổ đại, với lối văn trôi chảy, đơn giản dễ hiểu, nêu ra nhiều đạo lý, triết lý nhân sinh sâu sắc, những giá trị đạo đức căn bản làm người.

Tích tiền chi bằng tích đức, ngồi nhàn rỗi chi bằng đọc sách

Nguyên văn: Tích tiền bất như tích đức, nhàn tọa bất như khán thư.

Tích góp tiền tài không bằng làm nhiều việc thiện, nhàn rỗi không có việc gì làm chi bằng ngồi xuống tĩnh tâm đọc những cuốn sách hay.

Có đức mới có tiền tài, phú quý, cao quan tấm lòng rộng rãi thì con cháu mới đầy đàn, gia tộc phồn thịnh và kéo dài. Khi nhàn rỗi, không có việc gì làm, hãy đọc sách nhiều hơn, vừa tốt cho bản thân bạn, và cũng có ích cho những đứa con của bạn sau này.

Quần sao sáng tỏ, không bằng một mảnh trăng soi

Nguyên văn: Chúng tinh lãng lãng bất như cô nguyệt độc minh.

Một bầu trời đầy sao, không bằng một vầng trăng sáng tỏ trên trời. Có rất nhiều lúc, nhiều người không bằng ít người, náo nhiệt không bằng một mình.

Náo nhiệt như rượu, sau cơn cuồng hoan chỉ là trống rỗng, hư không. Cô độc như trà, sau cơn trầm lặng là đủ đầy.

Người ta ngắm hoa đâu liên quan đến mắt bạn, người la tất bật đâu liên quan đến chân bạn

Nguyên văn: Tha nhân quan hoa, bất thiệp nễ mục; tha nhân lục lục, bất thiệp nễ túc.

Người ta ngắm hoa, không gây trở ngại đến mắt bạn, người ta bận rộn tất bật, cũng không ngăn cản con đường của bạn.

Mỗi người đều có phương thức sống riêng, tôn trọng, không tùy ý can thiệp, đó là tu dưỡng lớn nhất của con người.

Làm việc tốt, đừng hỏi tiền đồ phía trước

Nguyên văn: Đãn hành hảo sự, mạc vấn tiền trình.

Hành nhiều việc tốt, chỉ quản hiện tại, đừng lo lắng về sự phát triển tương lai sau này. Những người dụng tâm làm việc chăm chỉ, sẽ không hỏi vì sao mà mùa thu vẫn chưa tới?

Những người chuyên tâm hành thiện, sẽ không phải lúc nào cũng có khát vọng đòi hỏi sự hồi đáp. Trạng thái tốt nhất của kiếp nhân sinh chính là, không đòi hỏi sự báo đáp, không truy cầu Danh Lợi, hãy chuyên tâm vào hiện tại.

Tình cảm của con người như tờ giấy mỏng, thế sự đổi thay như ván cờ

Nguyên văn: Nhân tình tự chỉ trương trương bạc, thế sự như kỳ cục cục tân.

Thế sự thường thay đổi, lòng người cũng dễ đổi thay. Tình cảm giữa người với người cũng mỏng manh như tờ giấy trắng, mỏng manh và dễ bị xé nát. Những sự tình trên thế gian cũng giống như ván cờ, hết ván này lại đến ván mới, không ngừng biến hóa, thay đổi.

Bởi vậy, đừng dễ dàng mà dựa vào tình cảm con người, cũng đừng hy vọng có thể dựa vào người khác, đừng hy vọng vào một thế giới cứ mãi bất biến như vậy.

Thiện ác tùy người làm, phúc họa tự mình chiêu mời

Nguyên văn: Thiện ác tùy nhân tác, họa phúc tự kỷ chiêu.

Có rất nhiều lúc, vận mệnh tốt xấu, là do con người tự quyết định.

“Mọi thứ không mang theo được, chỉ có nghiệp theo người”. Những việc tốt và việc xấu mà một người làm trong cả cuộc đời, cuối cùng sẽ quay trở lại chính mình. Chỉ có người thiện lương, giữ được sự trong sáng trong tâm hồn thì cuộc đời sẽ tự nhiên rộng mở hơn.

Muỗi bị quạt đập, chỉ vì miệng cắn người

Nguyên văn: Văn trùng tao phiến đả, chỉ nhân chủy thương nhân.

Tục ngữ có câu: Bệnh từ miệng mà vào, họa từ miệng mà ra. Buông lời cay đắng để chế giễu người khác chỉ để làm thỏa mãn cái miệng nhất thời, mà không biết sẽ gây ra hậu quả khôn lường.

Bớt nói những lời không nên nói, không nói những lời không nên nói, mới có thể tránh được tai họa, giữ được phúc báo cho bản thân.

Thà thẳng thắn lấy còn hơn cong vẹo cầu

Nguyên văn: Ninh khả trực trung thủ, bất khả khúc trung cầu.

Cổ nhân nói: Trên đầu ba thước có Thần linh. Dùng phương pháp chính đáng để có được, chứ không dùng thủ đoạn bất chính để mưu cầu, kiếm tiền bằng sự trong sạch, công minh, đi theo con đường chính Đạo mới có thể lâu dài.

Trên không dối Trời, dưới không dối mình, tự giữ mình ngay cả lúc chỉ có một mình. Như thế thì nội tâm mới có thể thực sự có được bình yên.

Trong mệnh có thì cuối cùng sẽ có, trong mệnh không có thì chớ cưỡng cầu

Nguyên văn: Mệnh lý hữu thời chung tu hữu, mệnh lý vô thời mạc cưỡng cầu.

Những thứ nếu có sẵn trong mệnh thì cuối cùng bạn cũng sẽ có, những thứ không có trong mệnh thì có truy cầu, có tranh giành cũng không thể có được. Sức người có hạn, có lúc sẽ cạn kiệt, có rất nhiều lúc, chúng ta đã cố gắng hết sức nhưng cuối cùng lại không thay đổi được cục diện.

Trang Tử viết: “Biết nó không thể làm được nên vui vẻ tuân theo mệnh, thì đó là đỉnh cao của đức”. Thiên ý trước nay đều cao, khó lòng nào mà hỏi được.

Nếu đã chủ định, không thể nào có được cũng đừng nên gắng sức mà truy cầu. Buông bỏ xuống những lo toan muộn phiền, những truy cầu dục vọng, nhân sinh mới có thể tự tại, ung dung.

 

Lan Hòa biên tập

Nguồn: Secretchina