Lời khuyên của cô giáo kinh nghiệm 20 năm: muốn con thật sự xuất sắc thì phải có cha mẹ đồng hành
Sau kỳ nghỉ đông, từng đứa trẻ trở lại lớp học. Không ngờ ngay khi bắt đầu năm học, một phụ huynh đã than phiền với tôi: “Cả kỳ nghỉ đông, tôi không làm gì cả, chỉ dành thời gian ở nhà để dạy con học. Kết quả là con tôi không thích tôi theo dõi, cãi nhau với tôi mỗi ngày. Tôi làm điều đó vì tốt cho con, nhưng thay vì biết ơn, con lại không hề quan tâm.”
Phụ huynh này tiếp tục than rằng: “Ngay khi năm học vừa mới bắt đầu, tôi đã nghĩ nếu được trông chừng cháu trong những ngày nghỉ, thói quen học tập của con sẽ cải thiện đáng kể. Nhưng kết quả là trong những ngày gần đây, tôi bận rộn hơn, không có thời gian để theo dõi con. Mỗi ngày đi học về con tôi đều lén chơi điện thoại di động. Những thói quen mà tôi đã nuôi dưỡng suốt kỳ nghỉ đều bị mất hết.”
Nhìn thấy cô ấy hơi bị kích động, một bà mẹ bên cạnh đùa: “Con bạn chẳng được thư giãn trong kỳ nghỉ, giờ mới bắt đầu học lại, đừng ép con quá chặt. Bây giờ không phải ai cũng nói về việc nuôi dạy con kiểu ‘Phật học’ hay sao, quan trọng là sức khỏe thể chất và tinh thần của trẻ. Khi trạng thái thể chất và tinh thần của chúng tốt lên, chúng cũng sẽ có động lực hơn trong việc học.”
Không ngờ phụ huynh này càng ngày càng kích động: “Con của bạn có điều kiện để nuôi dạy theo kiểu ‘Phật học’, còn con tôi phải tham gia kỳ thi tuyển sinh đại học đây.”
Trên thực tế, dù là giáo dục theo kiểu “lùa gà” hay kiểu “Phật học”, ý định ban đầu của cha mẹ đều tốt. Nhưng việc giáo dục không chỉ đơn giản là đặt một lớp vỏ máy móc lên người đứa trẻ, rồi chúng sẽ phát triển theo mô hình đã định sẵn. Giáo dục là một sự hợp tác giữa cha mẹ và con cái. Nuôi dạy theo kiểu “lùa gà” thực sự không phải là ép buộc đến mức gò bó; và nuôi dạy “Phật học” thực sự cũng không phải là hoàn toàn buông bỏ và không quan tâm.
1. Kỳ nghỉ hè nới rộng khoảng cách thành tích giữa các bé
Gần đây, tôi đọc một bài chia sẻ của một cô gái trên Zhihu. Cô ấy nói rằng thành tích học tập của mình thuộc loại trên trung bình của lớp. Tuy nhiên trong kỳ nghỉ hè, khi mẹ cô ấy nhìn thấy con trai của người dì học tập tốt hơn, mẹ cô ấy muốn con mình cũng theo kịp cậu ta. Vì vậy, mẹ cô ấy đã tìm nhiều kế hoạch học tập từ những người giỏi trên mạng, in ra để cô ấy tuân thủ, mong muốn sử dụng kỳ nghỉ để vượt qua các khúc ngoặt thành tích. Ban đầu, cô ấy cũng kiên nhẫn thực hiện trong một thời gian.
Tuy nhiên, khi mẹ cô ấy thấy tiến bộ học tập của cô ấy không nhiều, bà ấy cho rằng đó chắc chắn là do điện thoại di động và sách ngoại khoá làm cô ấy sao nhãng. Vì lý do này, bà ấy đã tịch thu điện thoại và tất cả các sách ngoại khoá của cô ấy, thậm chí cả chuyến du lịch ngắn hạn đã được lên kế hoạch cũng bị hủy bỏ. Cô ấy cố gắng giải thích với mẹ, nhưng càng giải thích càng khiến mẹ cô ấy cảm thấy cô ấy đang tìm cớ. Cô ấy cảm thấy mẹ không tôn trọng và không tin tưởng cô ấy. Tình trạng tâm lý như vậy đã khiến cô ấy phản kháng trong việc học tập.
Người ta thường nói rằng kỳ nghỉ là thời điểm tốt nhất để vượt qua các khúc ngoặt. Nhiều bậc cha mẹ cũng nắm bắt thời gian này để cố gắng “lùa gà”. Tuy nhiên, sự chênh lệch trong thành tích học tập của các em không chỉ là vấn đề điểm số, mà còn có những yếu tố ẩn sau đó như thói quen học tập, phương pháp học, thái độ học tập và môi trường gia đình, tất cả đều ảnh hưởng đến kết quả học tập. Việc nới rộng khoảng cách về thành tích không phải là việc bạn có đủ “lùa gà” hay không, mà là việc bạn có thể lên kế hoạch dài hạn cho con cái một cách không kiêu căng hấp tấp được hay không. Phiền Đăng đã từng nói: “Sự lo lắng quá mức của cha mẹ thậm chí còn có thể gây hại cho con cái.”
Học tập không phải là một cuộc đua tạm thời mà là một cuộc chạy dài đòi hỏi kế hoạch tốt. Đổng Vũ Huy từng nói trong một buổi phát sóng trực tiếp rằng có một phụ huynh đến tìm ông khi chỉ còn 100 ngày trước kỳ thi tuyển sinh đại học, nhờ ông cho lời khuyên đối với một đứa trẻ không thích học và có thói quen học tập không tốt. Ông nói rằng học tập là một quá trình dài hạn, thay vì chạy theo những phương pháp học tập nhồi nhét, hãy nuôi dưỡng thói quen học tập tự nhiên từ sớm cho con cái.
Cố gắng “lùa gà” một cách quyết liệt trong một thời gian ngắn không thể làm cho trẻ trở nên xuất sắc lâu dài, mọi thành công đều dựa trên sự tích lũy và phát triển từng ngày.
2. Những đứa trẻ xuất sắc thông thường đều có bố mẹ “đồng hành” cùng chúng
Một người cha vì con gái than phiền rằng môn vật lý cấp 3 quá khó, để giúp con học tốt vật lý, ông quyết định sử dụng kỳ nghỉ để mở lại cuốn sách vật lý đã không đụng đến trong 23 năm. Cũng có một bà mẹ, để hướng dẫn con học tiểu học, bà đã tự học và đạt được chứng chỉ giáo viên tiểu học.
Hành động này thực sự đáng khen ngợi, nhưng phương pháp này không phù hợp với tất cả mọi người, xét cho cùng không phải bậc cha mẹ nào cũng có thời gian và sức lực như nhau. Trước khi có con, tôi luôn tán thành với phương pháp giáo dục bằng cách làm gương cho con. Khi có phụ huynh than phiền với tôi rằng con không thích đọc sách và hỏi tôi phải làm gì, tôi thường trả lời trực tiếp: “Nếu bạn muốn con đọc sách, hãy bắt đầu bằng việc tự mình đọc sách.”
Tuy nhiên, sau khi trở thành cha mẹ, tôi thấy cách hiểu của mình về từ “làm gương” còn quá phiến diện. Làm gương cho con không phải là muốn con làm cái gì thì bố mẹ phải làm cái nấy. Nếu con đọc sách, bạn cũng phải đọc sách. Ý tưởng này rất tốt, nhưng đối với hầu hết các bậc cha mẹ đang đối mặt với nhiều áp lực công việc, việc hoàn toàn đồng bộ với con trong việc học tập thật sự khó khăn.
Sau nhiều năm giảng dạy và chứng kiến vô số học sinh, tôi tự mình cảm nhận rằng cố gắng “lùa gà” không phải lúc nào cũng thắng. Đối với hầu hết các bậc cha mẹ thông thường, điều quan trọng chúng ta thực sự phải làm là quay trở lại cơ bản của việc học tập, từ những thói quen, kỷ luật bản thân, tập trung, khả năng chống áp lực… những yếu tố mềm mại này sẽ ảnh hưởng đến thành tích học tập của con.
Tôi từng xem một cuộc phỏng vấn với một học sinh giỏi của Đại học Thanh Hoa, khi phỏng vấn viên hỏi cậu ấy về sự giúp đỡ lớn nhất từ cha mẹ, cậu ấy nói rằng công việc khó khăn của cha mẹ đã dạy cậu ấy phải chú ý và tập trung vào mọi thứ. Một cặp anh em sinh đôi đã đậu vào Đại học Thanh Hoa, cha mẹ của họ đều là nông dân. Khi được hỏi vì sao họ lại có tính kỷ luật cao như vậy, họ nói rằng vì cha mẹ họ thức dậy sớm hàng ngày để làm công việc đồng áng, nên việc họ tự mình dậy sớm để học cũng là điều đương nhiên.
Cha mẹ thông thái là những người biết sử dụng hợp lý giáo dục gia đình thay vì lạm dụng nó. Một bậc cha mẹ luôn chứng tỏ sự cống hiến và kỷ luật trong hành động của mình, bất kể họ đang làm gì, họ đều ảnh hưởng đến con cái một cách tiềm tàng. Bạn có thể không phải theo dõi con trong việc học tập, nhưng bạn nhất định phải “đồng hành” với con bằng hành động và thái độ của mình. Chỉ có như vậy, sự phát triển của trẻ mới có mục tiêu và khuôn mẫu.
3. Phương pháp giáo dục gia đình tốt mới có thể nuôi dưỡng ra những đứa trẻ thực sự xuất sắc
Có câu nói: “Mỗi đứa trẻ đều có tiềm năng trở thành người xuất sắc, chính cách giáo dục hàng ngày khác nhau của cha mẹ đã trao cho con những cuộc sống khác biệt.” Gần đây, một video trên mạng đã lan truyền, trong đó có một cậu bé chỉ vì bị bố tịch thu điện thoại mà lấy con dao đe dọa cha mình. Nguyên nhân sâu xa của tình trạng này là do người cha này thường nuông chiều con cái và cho phép cậu bé tự do hành động.
Một chuyên gia nuôi dạy trẻ em đã chia sẻ một câu chuyện trong cuốn sách của ông: Con trai ông từ nhỏ đã thích nghiên cứu về động vật, nhưng không quan tâm đến việc học, mỗi khi mẹ thúc giục làm bài tập về nhà là cháu lại chống cự bằng nhiều cách.
Sau đó, chuyên gia nuôi dạy trẻ đã nghĩ ra một phương pháp. Ông đã xem nhiều phim tài liệu về động vật cùng con trai, sau đó đưa con đi tham quan bảo tàng động vật và lắng nghe các buổi thuyết trình liên quan. Trong quá trình này, ông đã trò chuyện với con trai về trình độ học vấn của các chuyên gia về động vật, các thiết bị họ sử dụng hàng ngày và kiến thức mà họ đã tích lũy. Thậm chí ông đã thảo luận với con trai về những kiến thức chuyên ngành nào được sử dụng trong một bộ phim tài liệu.
Cuối cùng, ông nói với con trai một câu: “Học tập là để giúp con tiến gần hơn với giấc mơ của mình.” Cha mẹ và con cái là hình ảnh phản chiếu lẫn nhau. Vấn đề hiện tại của trẻ em xuất phát từ phương pháp giáo dục của cha mẹ trước đây; và phương pháp giáo dục hiện tại của cha mẹ sẽ ảnh hưởng đến tương lai phát triển của trẻ.
Một cư dân mạng đã chia sẻ một bức ảnh: Hơn 6h sáng đường phố chật ních phụ huynh đưa con đến trường. Một người đã viết trong phần bình luận: “Con trẻ học hành vất vả, và người đứng sau đồng hành cùng con cũng vất vả không kém.” Nhà văn Mạc Ngôn đã từng nói: “Sự ưu tú của con cái thấm đẫm mồ hôi của cha mẹ.” Làm cha mẹ, ai lại không cố gắng hết sức để nuôi dưỡng con cái? Chỉ có sử dụng đúng phương pháp mới có thể góp phần giúp trẻ trưởng thành, sử dụng sai phương pháp chỉ để lại hối tiếc sau này.
Lan Chi biên dịch
Nguồn: Aboluowang (Vương Hòa)