Nữ góa phụ u sầu viết nên câu đối, chàng thư sinh nghèo đang lúc tuyệt vọng bèn đáp lại: Hai người kết duyên vợ chồng!
Câu đối thuộc thể loại văn biền ngẫu, gồm hai vế đối nhau nhằm biểu thị một ý nghĩa, quan điểm, tình cảm của tác giả trước một hiện tượng, một sự việc nào đó trong đời sống xã hội. Từ đối ở đây có nghĩa là ngang nhau, hợp nhau thành một đôi.
Câu đối có nguồn gốc từ người Trung Quốc, người Trung Quốc gọi câu đối là đối liên. Câu đối được xem là tinh hoa của văn hóa chữ Hán, người xưa quan niệm rằng: “Nếu thơ văn là tinh hoa của chữ nghĩa thì câu đối là tinh hoa của tinh hoa”.
Thời xưa, văn hóa câu đối được phổ biến khắp vùng đất Trung Hoa và được mọi người vô cùng yêu thích vì sự ngắn gọn, súc tích của câu đối. Vào thời nhà Đường, nhà Tống, những bậc thầy văn học quen thuộc như Tô Thức, Vương Bột,… họ đều là những bậc thầy về câu đối, thường ngày không chỉ thích ngâm thơ, mà còn thích ra vế đối.
Chính vì sự tồn tại của họ đã thúc đẩy ‘văn hóa câu đối’ hướng đến thời đại mới, khiến nó trở thành cao trào trong thời đại Minh, Thanh. Các ‘tài tử giai nhân’ thời nhà Minh, nhà Thanh đã sáng tạo ra những cách đối mới, đa dạng hơn.
Vào thời Vạn Lịch của nhà Minh, trong ngôi làng nhỏ có một hộ gia đình 3 người, người chồng đi chinh chiến quanh năm, người vợ chăm sóc gia đình cùng con cái.
Vốn dĩ, đây là một gia đình hạnh phúc, mỹ mãn, nhưng sau đó, người chồng tử trận trên chiến trường, sau một đêm người vợ trở thành góa phụ, người con thì chịu cảnh mất cha.
Góa phụ vào thời xưa thường sống khổ cực, dưới thời đại phong kiến, người phụ nữ thường sống dựa vào người chồng, sau khi người chồng qua đời thì họ rất khó đi bước nữa, họ sau đó chỉ có thể dựa vào nghề may vá để kiếm tiền nuôi sống gia đình.
Cuộc sống của người phụ nữ góa phụ ngày một trở nên bần hàn và khó khăn hơn, năm mới sắp đến mà cái gì cũng muốn mua sắm, trong lòng nàng cảm thấy bí bách và u sầu, lúc đó nàng đã xuất ra câu đối: “Niên nan quá, niên niên nan quá, niên niên quá” (đại ý rằng: Năm buồn, năm nào cũng buồn, cuối cùng rồi năm cũng trôi qua). Đời người thường có nhiều nỗi bi ai, khổ não, những phụ nữ góa phụ cũng không phải là duy nhất.
Cách nhà nàng không xa cũng có một vị thư sinh nghèo, từ nhỏ đã chăm chỉ đọc sách, ôm chí lớn làm quan, tiếc là kiến thức phong phú nhưng hoàn cảnh gia đình khó khăn, không dư giả tiền bạc. Triều đình hủ bại, không có tiền thì làm sao có thể thăng quan tiến chức. Chàng thư sinh dù có cố gắng thế nào cũng không thi đỗ đạt, giấc mộng của chàng thoáng chốc bị hiện thực đánh bại.
Trong lúc tuyệt vọng, vị thư sinh đi ngang qua nhà nàng góa phụ, nghe thấy câu đối của nàng, thư sinh cảm thấy đồng cảm, sau đó đã đối đáp lại: “Sự vô thành, sự sự vô thành, sự sự thành” (ý nghĩa rằng: Việc không thành, việc gì cũng không thành, cuối cùng việc cũng thành).
Vế đối trên của nữ góa phụ và vế đối dưới của chàng thư sinh nghèo hợp lại cùng một thể, có thể nói đây là sự kết hợp vô cùng hoàn hảo, nghe xong, nữ góa phụ liền nảy sinh lòng thương mến đối với vị thư sinh nghèo.
Vị thư sinh vừa lúc cũng đang một mình đơn độc, sau này, nhờ bà mai làm mối, chàng thư sinh đã kết duyên vợ chồng với nữ góa phụ.
Ngay cả nàng góa phụ và chàng thư sinh nghèo cũng không thể nghĩ rằng: Câu đối vô tình họ thốt ra trong lúc đang cảm thấy u sầu, tuyệt vọng lại trở thành ‘thiên cổ tuyệt xướng”. Quả đúng là: “Có tâm trồng hoa, hoa chẳng nở; vô tình cắm liễu, liễu lại xanh”, những gì con người truy cầu không nhất định sẽ có thể đạt được, đôi khi chúng ta ‘vô ý’ mới có thể đắc được.
Trong cuộc sống, không phải điều gì chúng ta làm cũng sẽ nhận được kết quả như ý, điều chúng ta cần làm chính là chấp nhận thực tế này. Ngay cả khi có những lời phàn nàn hoặc khi đối mặt với khó khăn, chúng ta cần phải giữ thái độ lạc quan. Đôi khi, sự không hoàn mỹ mới chính là kết quả hoàn mỹ nhất.
Lan Hòa biên dịch
Nguồn: Sound Of Hope (Lý Tĩnh Nhu)