Nước chảy và nước tĩnh ảnh hưởng đến tác dụng của thuốc

Đặc tính của nước phụ thuộc vào nguồn nước chảy. Người ta biết rất rõ về nước vào thời Trung Quốc cổ đại. Một thành ngữ thường được sử dụng là “Kính Vị phân minh” (nước sông Kính và sông Vị là hoàn toàn khác nhau).

• Thế giới khác trong một giọt nước
• Gần một thập kỷ không có 30 Tết, quy luật thời gian nhiều người chưa biết
• Nhạc pop hay nhạc cổ điển quyết định tuổi thọ của bạn?

Nước khác nhau không dễ trộn lẫn với nhau.

Người ta cũng nói rằng rất dễ để xác định nguồn nước tại ngã ba sông Kính và sông Vị. Nước từ sông Kính thì nhiều bùn, trong khi nước từ sông Vị thì rất trong. Mặc dù nước của hai con sông bị trộn lẫn vào nhau, ranh giới giữa chúng lại thật rõ ràng.

Những người lữ hành trên sông Dương Tử (Trường Giang) sẽ thấy sự phân biệt trong màu nước tại một số nơi mà nước hồ hòa vào nước sông Dương Tử. Nước khác nhau không dễ trộn lẫn với nhau.

Cuốn sách Cảnh Thế Thông Ngôn có kể lại cố sự về hai nhà văn nổi tiếng, Vương An Thạch [1] và Tô Đông Pha [2]. Vương An Thạch bị chứng sổ mũi, và uống trà được pha với nước sông Trường Giang tại vùng Trung Hiệp sẽ rất tốt cho sức khỏe của ông.

Khi Vương An Thạch nghe nói rằng Tô Đông Pha sẽ trở về Tứ Xuyên để thăm gia đình, ông đã nhờ Tô Đông Pha mang về một ít nước ở đó. Khi Tô Đông Pha trở lại, ông đã mang về cho Vương An Thạch một chút nước. Vương An Thạch ngay lập tức đun sôi nước này và đem pha trà. Mất một lúc trà mới ngấm vào nước.

Vương An Thạch hỏi Tô Đông Pha: “Đây có phải nước từ Trung Hiệp hay không?” Tô Đông Pha trả lời: “Sao thế, à. Tất nhiên là như vậy rồi.” Vương An Thạch cười nói: “Ông nói dối. Rõ ràng nó là nước từ Hạ Hiệp.”

Tô Đông Pha sững sờ và phải thú nhận ngay. “Tôi đã tận hưởng phong cảnh tại Tam Hiệp nhiều đến mức quên mất lời nhờ vả của ông. Đến khi tới Hạ Hiệp thì tôi mới nhớ ra.” Ông đã quyết định lấy một ít nước ở đó và nghĩ rằng sẽ không có sự khác biệt nào.

Vương An Thạch nói: “Trong cuốn Sơn Thủy Kinh Chú có ghi chép những quan sát kỹ lưỡng về đặc điểm của nước sông Trường Giang. Nước tại Thượng Hiệp chảy quá nhanh, còn nước tại Hạ Hiệp lại chảy quá chậm. Nước tại Trung Hiệp chảy vừa phải.

Bệnh của tôi là do ‘trung tiêu’, và do đó cần nước sông tại Trung Hiệp để mở kinh mạch. Nước sông Dương Tử mà pha trà thì nước ở Thượng Hiệp làm trà bị nồng, nước ở Hạ Hiệp làm trà bị nhạt, nước ở Trung Hiệp là vừa phải. Hôm nay trà ngấm vào nước rất chậm, cho nên tôi biết đây là nước từ Hạ Hiệp.”

Tô Đông Pha bèn tạ tội.

Sự khác nhau giữa nước chảy và nước tĩnh

Nói về cách pha trà, người xưa hiểu rõ về sự khác nhau giữa nước chảy và nước tĩnh. Trong cuốn sách Trà Kinh, tác giả cho rằng nước pha trà phải lấy từ “sơn thủy thượng, giang thủy trung, tỉnh thủy hạ” (trên núi cao, khúc giữa sông và dưới đáy giếng). Ngoài ra, cuốn sách cũng nói rằng nước lấy từ trên núi phải chảy chậm, và nước chảy xiết không thể sử dụng được. Nói cách khác, nước chảy chậm sẽ cho thứ trà ngon.

Lại nói về nước chảy và nước tĩnh, Tôn Tư Mạc [3] trong cuốn sách Thiên Kim Phương cho rằng nước chảy nên được dùng để hấp nhân sâm, trong khi nước tĩnh không thể được dùng với mục đích này.

• Danh y Tôn Tư Mạc vô tình cứu được ‘con rồng nhỏ’, Long vương tặng ngay 3000 phương thuốc tiên

Dùng đúng thuốc là một vấn đề then chốt vì nó liên quan đến tính mệnh; và đôi khi, những thứ tưởng chừng vặt vãnh như chất lượng nước lại có ảnh hưởng đến tác dụng của thuốc. Nước chảy và nước tĩnh do vậy nên được sử dụng cho những mục đích khác nhau.

Trong cuốn sách Mộng Khê Bút Đàm, tác giả cho rằng một số loài cá chỉ có thể sống trong nước tĩnh và chúng sẽ chết nếu bị thả ra sông. Sách này cũng nói rằng một loại cá chép có thể sống cả trong nước chảy và nước tĩnh, nhưng những con sống nơi nước chảy mang dấu trắng trên lưng và có mùi vị thơm ngon; còn những con sống nơi nước tĩnh mang dấu đen trên lưng và mùi vị rất chán.

Mộng Khê bút đàm: Cỏ Ngu Mỹ Nhân nhảy theo điệu nhạc

Người ta thường nói hoa có linh tính, vậy cỏ có linh tính giống như hoa không? Thời nay, một khoa học gia người Mỹ là Cliff Baxter phát hiện Ngưu Thiệt Lan hoa (hoa Lan lưỡi bò) có cảm tình giống như con người. Hơn một ngàn năm trước, trong “Mộng Khê bút đàm”, Thẩm Quát đã kể câu chuyện cảm động về cỏ Ngu Mỹ Nhân nghe nhạc nhảy múa.

Một người tên là Tang Cảnh Thư người Cao Bưu (gần Dương Châu ngày nay), trời sinh có thể phân biệt đủ loại thanh âm, nhất là tinh thông nhạc luật. Ông có thể suy đoán ra họa phúc từ trong âm thanh của trăm vật phát ra.

Ông nghe nói có một loại cỏ Ngu Mỹ Nhân, một khi được nghe đàn tấu “Ngu Mỹ Nhân khúc”, thì cành lá của nó sẽ uốn éo theo khúc nhạc, mà khi nghe các khúc nhạc khác, nó không có phản ứng chút nào. Tang Cảnh Thư quyết định thử một lần. Ông tìm được loài cỏ này, diễn tấu một khúc nhạc “Ngu Mỹ Nhân khúc”, quả nhiên cỏ này có thể dao động theo âm nhạc, giống như trong truyền thuyết.

Trải qua một phen nghiên cứu, ông phát hiện âm luật của “Ngu Mỹ Nhân khúc” là Ngô âm, ông liền dùng âm luật của nước Ngô sáng tác một khúc nhạc khác. Khi ông đàn tấu bản nhạc này cho cỏ Ngu Mỹ Nhân nghe, cỏ Ngu Mỹ Nhân lại nhẹ nhàng uyển chuyển nhảy múa như trước, ông đặt tên cho bản nhạc này là “Ngu Mỹ Nhân thao” (chữ thao trong từ thể thao).

Âm điệu của “Ngu Mỹ Nhân thao” và “Ngu Mỹ Nhân khúc” hoàn toàn không giống nhau, từ đầu đến cuối không có một câu nhạc nào giống nhau, nhưng cỏ Ngu Mỹ Nhân vẫn có thể nhảy múa theo khúc nhạc. Tang Cảnh Thư kết luận, nguyên do là chúng có âm luật giống nhau.

Thẩm Quát ca ngợi ông như sau, “Trí huệ của ông ấy đã đạt đến mức tuyệt diệu như thế”. Cảnh Thư về sau đậu Tiến sĩ, tước vị làm quan huyện Châu. Lúc ấy khúc nhạc “Ngu Mỹ Nhân thao” rất thịnh hành tại vùng Giang Ngô. Mọi người cũng không hiểu tại sao nó được gọi là Ngô âm.

Ghi chú của người dịch:

[1] Vương An Thạch (王安石; 18/12/1021 – 21/5/1086), tự Giới Phủ (介甫), hiệu Bán Sơn Lão Nhân (半山老人), người ở Phủ Châu – Lâm Xuyên (nay là huyện Đông Hương, tỉnh Giang Tây), là một nhà văn nổi tiếng thời nhà Bắc Tống và cũng là nhà kinh tế, chính trị lỗi lạc trong lịch sử Trung Quốc.

[2] Tô Thức (苏轼, 8/1/1037–24/8/1101), tự Tử Chiêm, một tự khác là Hòa Trọng, hiệu Đông Pha cư sĩ nên còn gọi là Tô Đông Pha, là nhà văn, nhà thơ nổi tiếng Trung Quốc thời Tống. Ông được mệnh danh là một trong Bát đại gia Đường Tống.

[3] Tôn Tư Mạc: (孙思邈, 581-682) Một danh y đời nhà Đường, là người tu Đạo nên thường được gọi là Tôn chân nhân. Người đời sau tôn ông là Dược Vương.

(Tổng hợp)
Tham khảo nguồn Chanhkien