Quách Gia táo bạo, dụng binh hiểm như nước, “cúc cung tận tụy, đến chết mới thôi”

Vào năm Kiến An thứ 13, Tào Tháo sau khi bình định phía bắc, dẫn quân xuống phía nam, tuyên bố muốn thâu tóm Đông Ngô với Tôn Quyền. Tào Tháo háo hức lên kế hoạch và sẽ hoàn thành trong một trận chiến, nhưng ông không bao giờ nghĩ rằng tham vọng “thống trị thiên hạ” của mình sẽ bị xóa sổ trong ngọn lửa cuồng phong bốc lên từ gió đông.

Trận Xích Bích là trận thất bại chưa từng có trong sự nghiệp binh gia của Tào Tháo, trong lòng có chút uất ức, không khỏi thở dài mà rằng:”Nếu Phụng Hiếu còn, chẳng khiến Cô đến nỗi này“.

Phó tử chép: Tào Tháo lại than rằng:”Thương thay Phụng Hiếu! Xót thay Phụng Hiếu! Tiếc thay Phụng Hiếu!” Đã hai năm kể từ khi Quách Gia qua đời, nhưng Tào Tháo vẫn rất nhớ ông.

Quách Gia từng là mưu sĩ thân tín của Tào Tháo. Ông tinh thông mưu lược, thấu tỏ sự tình, trong lúc nguy cấp mà lấy “kỳ hiểm kế sách” vì Tào Tháo mà giải nguy.

Trong suốt cuộc đời của mình, ông đã “dĩ mệnh bính nghiệp, dụng kế bác hiểm“, ông dùng cả sinh mệnh để hoàn thành sự nghiệp.

Kỳ tài vùng Nhữ Dĩnh

Như người ta nói, thời Tam quốc vùng Nhữ Dĩnh có nhiều kỳ sĩ giỏi, lần lượt xuất hiện. Quách Gia cũng là nhân sĩ của vùng này.

Khi còn trẻ, Quách Gia ham đọc sách, có kiến ​​thức phi thường, thường bàn chuyện chính sự với các bô lão trong làng.

Lúc bấy giờ, thiên hạ loạn lạc, là thời cơ để những người khao khát lập công, làm rạng danh dòng tộc quê hương, những người cùng quê với Quách Gia cũng rời quê hương để chọn sân khấu thể hiện tài năng của mình. Riêng Quách Gia khi đó vẫn chọn ở ẩn tại quê nhà.

Là một thiên tài, Quách Gia lại chọn cuộc sống ẩn dật, điều này có vẻ không lý tưởng khi xã hội khi đó đang hỗn loạn, “vua không ra vua, đế không ra đế”, quần hùng nổi lên khắp nơi. Thật khó có thể tìm được một chốn yên thân.

Tam quốc chí chép: “Quách Gia thời trẻ chí hướng cao xa. Thời Hán mạt thiên hạ sắp loạn, Gia từ lúc 20 tuổi trốn dấu hình tích, bí mật kết giao với người tuấn kiệt, không tiếp xúc với tục nhân nên người thời ấy đa phần chẳng ai biết, chỉ có bậc thức giả mới biết tài của Gia. Năm 21 tuổi, Gia được triệu vào phủ Tư đồ”.

Bạn phải biết rằng trong thời đại đó, nhân tài là tài phú, chính là lực lượng quan trọng để định được thiên hạ, cho dù bạn có muốn ẩn dật an phận, thì những “ông lớn” như Tào Tháo, Viên Thiệu hay Lưu Bị cũng sẽ không để bạn “yên”.

Chắc chắn, không mất nhiều thời gian để Quách Gia được những người trong làng tiến cử với Viên Thiệu.

Khi đó, Viên Thiệu đang ở đỉnh cao quyền lực. Thuộc dòng họ 3 đời Tam công, vang danh thiên hạ, gần như đã trở thành sự đồng thuận của thiên hạ, rất nhiều văn nhân, võ sĩ muốn đến đầu quân chỗ Viên Thiệu.

Mặc dù Viên Thiệu đối với Quách Gia rất ưu ái, nhưng sau một thời, Quách Gia mới nhận ra rằng “lễ độ đàng hoàng” của Viên Thiệu chỉ giống như việc “nhún mình đãi kẻ sĩ của Chu Công mà không biết nắm lấy thời cơ để dùng người”, sau đó ông nói với mưu sĩ của Thiệu là Tân Bình và Quách Đồ rằng:

“Bậc trí giả khéo ở việc chọn chủ, cho nên trăm lần mưu việc là trăm lần toàn vẹn mà công danh có thể lập được. Viên công muốn nhún mình đãi kẻ sĩ bắt chước Chu Công, nhưng chưa hiểu được mấu chốt của việc dùng người. Đòi nhiều nhưng ít thiết yếu, thích mưu mà không quyết, muốn chung sức cứu giúp đại nạn cho thiên hạ, định nghiệp vương bá, khó thay!“, nói xong rồi rời đi.

Đây là một cuộc phỏng vấn độc nhất vô nhị, bởi vì kết quả của cuộc phỏng vấn không phải là ông chủ đuổi ứng viên mà là ứng viên đã vượt qua ông chủ.

Vì vậy, Quách Gia trở lại quê nhà và tiếp tục sống cuộc đời ẩn dật của mình. Cho đến khi nhận được một lá thư vào năm Kiến An thứ 1, niềm tin của Quách Gia mới được nhen nhóm.

Trong thư chỉ có một câu: Ở đây lương bổng rất hậu đãi, chủ công rất tốt, mau đến đi! Chữ ký ở cuối bức thư là – Tuân Văn Nhược.

Khi đó, Hý Chí Tài, một trong những cố vấn được đánh giá cao của Tào Tháo, vừa qua đời, ngoài sự buồn bã, Tào Tháo đã viết thư cho Tuân Du, đề nghị ông giới thiệu một cố vấn khác có thể thay thế Hí Chí Tài. Vì vậy, Tuân Du nghĩ đến cậu bạn nhỏ Quách Gia của mình.

Khi Quách Gia đứng trước mặt Tào Tháo, hai mắt sáng lên, trong lòng nhàn nhạt nói: Người trước mặt này có thể là “ông chủ tốt nhất” mà ông tìm kiếm bấy lâu nay.

Sau một hồi trò chuyện tâm đầu ý hợp, Quách Gia rời khỏi lều của Tào Tháo, lúc bước ra khỏi lều cao hứng nói: “Thực là người chủ của ta vậy!”

Và đồng thời khi đó Tào Tháo trong lều cũng trầm ngâm nói: “Người khiến ta thành đại nghiệp chính là người này.”

Vào thời đó, không chỉ người cai trị chọn thuộc hạ cho mình, mà rất nhiều văn sĩ cũng lựa chọn cho mình một minh chủ để thờ.

Cầu phú quý trong hiểm nguy

Quách Gia đến bên Tào Tháo đã nhanh chóng thể hiện tài thao lược phi thường. Khả năng kiểm soát tình hình hiện tại, hiểu biết về kẻ thù, biết suy xét lòng người của ông đã trở thành chìa khóa giúp Tào Tháo chiến thắng trong nhiều trận chiến.

Chính sự tài trí, gan dạ và dám làm của ông ngày ấy đã mở đường cho Tào Tháo tranh giành bá chủ thiên hạ.

Khi đó, Tào Tháo thảo phạt Trương Tú thất bại, trong lòng vô cùng đau buồn khi mất đi tướng lĩnh giỏi là Điển Vi, đúng lúc này Viên Thiệu viết cho Tào Tháo một bức thư chế giễu Tào Tháo.

Trước sự kiêu ngạo ngông cuồng của Viên Thiệu, Tào Tháo từ lâu trong lòng đã có ý coi thường, nhưng cảm thấy bản thân chưa đủ tiềm lực và dũng khí để quyết chiến với Viên Thiệu.

Lúc này, Quách Gia đã đưa ra 10 điều thắng, 10 điều bại khiến Tào Tháo vô cùng cao hứng!. Bởi vì Quách Gia đã có một khoảng thời gian tiếp xúc với Viên Thiệu, với tài nhìn người nên “10 thắng 10 thua”mà Quách Gia đưa ra rất chính xác.

Sau khi, Quách Gia đưa ra “mười lẽ thắng bại”, tức là Viên Thiệu thua mười lần và Tào Tháo thắng mười lần. Quách Gia phân tích ưu nhược điểm của Tào Tháo và Viên Thiệu từ mười phương diện “Đạo, Nghĩa, Trị, Độ, Mưu, Đức, Nhân, Minh, Văn, Võ”. Kết quả của sự so sánh này là Tào Tháo thắng.

Chẳng hạn, Viên Thiệu vì nội tình quá đa nghi, nghi ngờ việc mướn người nên đã trọng dụng người thân, con cái của mình. Tào Tháo nhân hậu với bên ngoài, dễ gần và giản dị, và khôn ngoan và thẳng thắn với bên trong. Trong mắt Quách Gia, trí óc và tài trí của Viên Thiệu đều kém xa so với Tào Tháo.

Tào Tháo đối xử chân thành với mọi người. Bài này Quách Gia gọi Tào Tháo là “đức thắng” Viên Thiệu.

Sau khi Tào Tháo nghe được lời phân trần của Quách Gia, ông rất vui mừng, nhưng ngoài mặt thì khiêm tốn nói: “Ây da, Phụng Hiếu quá khen, cái ấy làm sao ta có thể kham nổi?”

Ngay khi “mười phân thắng bại” được truyền ra, nó lập tức thúc đẩy tinh thần của toàn quân Tào, điều này khiến Tào Tháo tin tưởng vào trận ở Quan Độ sắp tới.

Để tránh tình trạng bị đối phương tấn công trong trận quyết chiến với Viên Thiệu, Quách Gia đã đề ra phương án tác chiến “trọn gói” cho Tào Tháo:

Trước khi đối phó với Viên Thiệu, trước tiên hãy dọn sạch Lã Bố và Lưu Bị trước, để tránh những rắc rối trong tương lai, khi đó có thể dồn toàn bộ quân lực để chiến đấu với Viên Thiệu.

Nhưng Lã Bố là thế hệ dũng tướng, lại được Trần Cung trợ giúp, sao có thể dễ dàng đối phó như vậy?

Đối mặt với việc Lữ Bố đeo bám Hạ Phì, Tào Tháo tấn công hơn nửa năm vẫn không có tiến triển gì. Ngay lúc Tào Tháo sắp bỏ cuộc, Quách Gia đã nhìn thấy một cơ hội mà người thường không thể nhìn thấy.

Lấy Hạng Vũ làm ví dụ, ông khuyên Tào Tháo tấn công liều lĩnh và giải thích: “Xưa kia Hạng Vũ đánh hơn 70 trận, chưa từng bị thua bại, một sớm thất thế mà thân chết nước vong, là bởi hữu dũng vô mưu. Nay Bố mỗi khi đánh thường thất bại, khí lực suy tận, trong ngoài thất thố. Mà uy lực của Bố chẳng bằng được Hạng Vũ, song nỗi khốn quẫn lại trầm trọng hơn nhiều, nếu ta thừa thắng đánh hắn, chính là lúc bắt được hắn”.

Tào Tháo nghe theo, dùng kế dẫn nước sông Nghi, sông Tứ vào thành Hạ Phì, thành vỡ lở, bắt sống được Lã Bố, sau đó cho giết Bố.

Sau khi tiêu diệt được Lữ Bố, Lưu Bị trở thành “ngòi nổ” duy nhất của Tào Tháo.

Lúc này quân của Viên Thiệu gần như đã tập hợp đông đủ, có thể tấn công lãnh thổ của Tào Tháo bất cứ lúc nào.

Tào Tháo muốn tấn công Lưu Bị nhưng lại sợ Viên Thiệu lợi dụng thời cơ tấn công. Tào Tháo ngờ sợ hỏi Quách Gia.

Gia khuyên: “Thiệu vốn chậm chạp mà đa nghi, đến tất không nhanh được. Bị mới khởi sự, nhân tâm chưa phục, đánh gấp hắn tất bại. Đấy là mấu chốt của lẽ tồn vong, chẳng nên bỏ lỡ vậy”.

Thực ra, Viên Thiệu tính tình chậm chạp, đa nghi, sẽ không nhanh chóng hành động. Lưu Bị vừa mới nổi lên, mọi người còn chưa hoàn toàn quy phục, chỉ cần quân Tào tấn công, Lưu Bị nhất định sẽ đại bại.

Bây giờ là thời điểm sinh tử, đừng bỏ lỡ cơ hội này. Tào Tháo đưa quân tấn công Lưu Bị, bắt được vợ của ông ta và khiến Quan Vũ đầu hàng. Viên Thiệu quả nhiên không xuất binh.

Vào năm Kiến An thứ 5, Tào Tháo và Viên Thiệu quyết chiến tại Quan Độ. Vào lúc này, một tin tức đáng lo ngại đến với Tào doanh: Ở Giang Đông, Tôn Sách sẵn sàng đưa quân tấn công bản doanh tại Hứa Đô của Tào Tháo.

Tào Tháo vô cùng sửng sốt khi biết tin. Ông biết khả năng của Tôn Sách, nếu bên kia thực sự lên kế hoạch tấn công Hứa Xương, chắc chắn Tào Tháo sẽ rơi vào tình thế khó xử.

Vào thời điểm quan trọng này khi mọi người đang gặp nguy hiểm, Quách Gia bình tĩnh nói với Tào Tháo: “Tôn Sách vừa thôn tính Giang Đông, giết rất nhiều anh hùng và đắc tội rất nhiều người, nhưng hắn là người có thể khiến người sẵn sàng chết theo.

Tuy nhiên, Tôn Sách lại liều lĩnh và không biết đề phòng kẻ khác, nhiều lần một mình đi ra ngoài, không mang theo binh sĩ. Mặc dù có một triệu anh hùng, nhưng hắn ta không khác gì một mình độc hành trên Trung Nguyên. Nếu có sát thủ bị phục kích, hắn bất quả chỉ có một mình mà chiến đấu thôi. Theo quan điểm của ta, hắn sớm sẽ chết dưới tay của kẻ thất phu thôi.”

Tôn Sách đến ven biển, còn chưa sang sông, quả nhiên bị môn khách của Hứa Cống giết chết.

Đây có thể là một sự trùng hợp ngẫu nhiên, nhưng phải nói rằng Quách Gia là một người rất thích phiêu lưu, điều này thật trùng hợp với Tào Tháo.

Chỉ cần nghĩ: điều gì sẽ xảy ra nếu Tôn Sách không bị sát thủ giết hại? Điều gì sẽ xảy ra nếu Tôn Sách thực sự dẫn quân tấn công Hứa Đô? Đó có lẽ sẽ là một câu chuyện khác.

Liều mới có thể thắng

Sau trận Quan Độ, Tào Tháo muốn lợi dụng tình hình để quét sạch lực lượng còn lại của Viên Thiệu.

Khi quân Tào như chẻ tre, liên tiếp thắng trận, Quách Gia lúc đó liền nói rằng: “Ta đề nghị chủ tử rút quân ngay lập tức.”

Điều này khiến Tào Tháo kinh ngạc, bởi Quách Gia vốn là người luôn tháo vát, từ trước đến giờ chỉ có tiến chứ không có lùi.

Tất cả các tướng của Tào Tháo đều muốn lợi dụng thắng lợi để truy kích và đánh bại hoàn toàn quân Viên. Nhưng Quách Gia tin rằng Viên Đàm và Viên Thượng nhất định sẽ trở thành kẻ thù của nhau để tranh vị trí người thừa kế.

Ông nói: “Viên Thiệu yêu quý hai đứa con này, không biết nên lập đứa nào. Có Quách Đồ, Phùng Kỷ là mưu thần giúp hai đứa, tất sẽ đến lúc chúng giao đấu, rồi chia lìa nhau vậy.

Ta đánh gấp thì chúng hòa nhau, ta trì hoãn thì chúng nảy lòng tranh đoạt. Chẳng bằng ta xuôi nam hướng đến Kinh Châu vẻ như đi đánh Lưu Biểu, đợi chúng sinh biến; biến đã thành mà sau ta đánh chúng, có thể chỉ một trận là định được.”

Sau vài lần nghe theo mưu lược của Quách Gia, ta cũng thấy rằng Tào Tháo rất giỏi trong việc dùng người. Tào Tháo thực sự đưa quân xuống phía nam và tấn công Lưu Biểu. Ngay khi quân Tào đến Tây Bình, Tào Tháo nhận tin Viên Đàm và Viên Thượng đang tranh giành nhau ở Ký Châu, Viêm Đàm không thể đánh bại Viên Thượng nên phải cầu xin Tào Tháo đầu hàng và cầu cứu.

Tào Tháo dẫn quân đến viện trợ cho Viên Đàm và dễ dàng bình định Ký Châu. Sau khi Tào Tháo bình định được Hà Bắc, ông đã mời được những người có danh tiếng từ Thanh Châu, Quý Châu về nhiều mặt, đây cũng là chiến lược của Quách Gia. Sau đó, Tào Tháo phong Quách Gia làm Dương Đình hầu.

Vào năm Kiến An thứ 12 (năm 207 sau Công Nguyên), Quách Gia một lần nữa cho Tào Tháo lòng can đảm và giúp ông quyết tâm đi đánh Ô Hoàn.

Tiến lên phía bắc hành quân, hành trình còn dài, Quách Gia lo lắng tốc độ hành quân quá chậm, địch phát hiện sẽ chuẩn bị sẵn sàng.

Quách Gia nói: “Binh quý ở chỗ thần tốc. Nay nghìn dặm đánh địch, đồ truy trọng nhiều, khó tranh lợi, vả lại bên kia nghe biết, tất có phòng bị; chẳng bằng để xe truy trọng lại, khinh binh gấp đường tiến phát, đánh úp chỗ họ không ngờ“.

Vì vậy, ông đề nghị Tào Tháo loại bỏ những hành lý không cần thiết và tấn công trực diện Ô Hoàn bằng kỵ binh hạng nhẹ. Người Vu Hồ không hề đề phòng, xông pha trận mạc, đại bại. Kết quả Viên Thượng và Viên Hy đại bại chạy đến Liêu Đông.

Vì vậy, chúng ta đã thấy một cảnh tượng như vậy: Đội quân của Tào Tháo tinh gọn, thần tốc, chớp nhoáng xuất hiện trước mặt tại Đan Vu Đình, người Ô Hoàn mất cảnh giác đại bại chạy đến Liêu Đông.

Chiến dịch “Viễn chinh đến Ô Hoàn” không chỉ trở thành kinh điển về chiến dịch thành công thần tốc và bất ngờ trong lịch sử Trung Quốc, mà còn đặt nền móng cho Tào Tháo quét sạch hoàn toàn chư hầu phương bắc.

Tuy nhiên, dù thắng trận nhưng Tào Tháo không vui. Bởi vì trên đường trở về, Quách Gia bị bệnh đột ngột qua đời do ngày đêm vất vả, cộng với bệnh cũ bộc phát mà chết.

Sau khi Tào Tháo nghe tin, ông vô cùng đau buồn và liên tục thở dài: “Cái chết của Phụng Hiếu chính là cái chết của ta!”.

Quách Gia đối với Tào Tháo, cũng như Pháp Chính đối với Lưu Bị, họ không chỉ là quân vương và bộ hạ mà còn là những người bạn tâm giao. Chính vì vậy mà Tào Tháo đối xử đặc biệt với Quách Gia, nói rằng: “chỉ có Phụng Hiếu mới hiểu ý của Cô”.

Quách Gia theo Tào Tháo trong mười một năm. “Vận trù giống như Phạm Lãi, quyết sách giống như Trần Bình”. Thật đáng tiếc ông lại chết trong khi tuổi đời còn rất trẻ, Tào Tháo giống như mất đi một trụ cột. Tào Tháo thương tiếc cho Quách Gia với “nỗi niềm, nỗi đau và sự tiếc nuối”.

Sau khi Tào Tháo đại bại trong trận chiến Xích Bích cũng thở dài: “Nếu Quách Phụng Hiếu còn, chẳng khiến Cô đến nỗi này“.

Quách Gia hiểu tường tận chủ, cùng Tào Tháo chung tế đại sự, dốc lòng giúp sức, tính toán không sai, tận tâm phụ tá Tào Tháo. Tào Tháo cũng có mắt nhìn người, dùng người thì không nghi ngờ, hai người trong thời đại mưa gió mà diễn một màn “quân thần chi nghĩa”.

Trong “Tam quốc diễn nghĩa”, La Quán Trung có bài thơ khen Quách Gia rằng:

Trời sinh Quách Phụng Hiếu.

Hào kiệt đã nức danh.

Bụng chứa đầy kinh sử.

Lồng ngực ẩn giáp binh.

Ra mưu như Phạm Lãi.

Quyết sách tựa Trần Bình.

Chẳng may lại mất sớm.

Trung Nguyên cột trụ nghiêng.

Cả cuộc đời của Quách Gia chỉ ngắn ngủi 38 năm, nhưng ông đã cống hiến 11 năm cho Tào Tháo, giúp ông hoàn thành sự nghiệp mà nhiều người cả đời cũng không thể hoàn thành.

Ông như một ngôi sao sáng trong bầu trời đêm, tuy ngắn ngủi nhưng chói lọi. Chính vì điều này mà các thế hệ sau này luôn so sánh ông với Gia Cát Lượng trong cuộc tranh luận “ai là chiến lược gia tài ba của Tam Quốc?”.

Gia Cát cẩn thận, Quách Gia táo bạo; Gia Cát dùng quân vững như núi, Quách Gia dùng binh hiểm như nước. Quách Gia đã từng dành cả cuộc đời và có nhiều đóng góp to lớn trong việc bình định phương bắc của Tào Tháo. Quách Gia và Gia Cát Lượng cả đời đều “cúc cung tận tụy, đến chết mới thôi”.

Nguyệt Hòa
Theo Aboluowang