Tại sao Tư Mã Ý dù nhìn thấu “không thành kế” của Gia Cát Lượng mà vẫn không tấn công? Khổng Minh: “Không rút sẽ chết”

Trong “Tam Quốc Chí”, La Quán Trung đã mô tả “không thành kế” là một trong những mưu kế đặc sắc của Gia Cát Lượng. Nhờ vào kế này, ông không tốn một binh tướng nào cũng có thể đẩy lui Tư Mã Ý.

Tam Quốc Diễn Nghĩa là một trong tứ đại danh tác kinh điển của Trung Quốc. Những câu chuyện trong đó đã được lưu truyền hàng nghìn năm trải qua biết bao thế hệ. Cho dù đó là ba nút thắt của Đào Viên hay Trận chiến Xích Bích, tất cả đều được tác giả tỉ mỉ nhắc đến.

Xét về sự tháo vát và tài thao lược, chắc chắn Gia Cát Lượng là nhân vật gây ấn tượng mạnh nhất trong lòng mọi người. Nhưng có một người khôn ngoan đến mức Gia Cát Lượng và Tào Tháo cũng phải bó tay, đó chính là Tư Mã Ý. 

Suốt đời Tư Mã Ý được gọi là “tinh vi”. Tuy nhiên, điều đáng ngạc nhiên là “lão tặc Tư Mã” dày dạn kinh nghiệm này lại trải qua một chuyện đặc biệt nhục nhã, đó là rơi vào mánh khóe thành trống của Gia Cát Lượng.

“Không thành kế”

“Không thành kế” là một trong những câu chuyện thú vị nhất trong Tam Quốc Chí. Nhiều người ngưỡng mộ lòng dũng cảm và tài thao lược của Gia Cát Lượng; đồng thời nó cũng thay đổi cách nhìn của nhiều người về tính cách thận trọng của Gia Cát Lượng. 

Tuy nhiên, ít ai ngờ rằng Tư Mã Ý, với tư cách là cố vấn số một của nước Ngụy, tại sao ông ta lại không nhìn ra kế sách thành trống của Gia Cát Lượng, dù trước đó ông ta đã đánh bại quân Thục? Nếu Tư Mã Ý có thể nhìn thấu, tại sao ông ta lại chọn rút lui? 

Mưu trí của Gia Cát Lượng

Sau khi Kiệt Đình thất thủ, quân Thục mất khả năng tiếp tục chiến đấu với quân Ngụy. Gia Cát Lượng quyết định đánh cược một phen với số phận của chính mình. Để bảo toàn cục diện, ông điều quân rút lui; chỉ giữ lại 2.500 binh lính để đối mặt với 150.000 quân của Tư Mã Ý ở Tây Thành.

Gia Cát Khổng Minh cho mở tung cửa thành, cắt mấy chục lính làm dân phu, lùa súc vật đi ăn cỏ, và quét cổng thành sạch sẽ gọn gàng. Còn bản thân ông ôm đàn lên lầu độc tấu một khúc nhạc. Đối mặt với quân Ngụy, Gia Cát Lượng lần này đã thực hiện “không thành kế” để đối phó với Tư Mã Ý.

 Nhiều nhà nghiên cứu cho rằng, Gia Cát Lượng đã đưa ra một dự đoán táo bạo vào thời điểm này, đó là bởi ông tin rằng Tư Mã Ý sẽ lập tức rút lui mà không vào thành hay bao vây thành. Thậm chí Gia Cát Lượng còn không bố trí quân mai phục trên đường tiến quân của Tư Mã Ý, mục đích là để Tư Mã Ý đến Tây Thành một cách thuận lợi. 

Gia Cát Lượng và Tư Mã Ý đã đấu “trí” với nhau nhiều năm. Ông biết Tư Mã Ý không phải là một nhà chiến lược bình thường, và kế hoạch của ông lần này, ngay cả khi Tư Mã Ý lần đầu tiên đến Tây Thành cũng có thể nhìn ra. Nhưng các cuộc chiến thường không chỉ liên quan đến so sánh sức mạnh trên chiến trường mà còn phải xét về các khía cạnh chính trị đằng sau đó.

Gia Cát Lượng biết mình thực ra rất quan trọng với Tư Mã Ý. Cho dù Tư Mã Ý có cơ hội giết ông để lưu danh muôn thuở, ông ta cũng không làm thế. 

Tư Mã Ý hiểu thấu mà vẫn rút lui bởi vì…

Quả nhiên đúng như Gia Cát Lượng dự liệu, Tư Mã Ý đến Tây Thành nhìn thấy thành trống của quân Thục đã lựa chọn rút lui. Việc này đã tạo ra những lời bàn tán trong các đại thần nước Ngụy. Họ cho rằng Tư Mã Ý bị Gia Cát Lượng dọa cho mất trí, đến một thành trống cũng không thấy. Tuy nhiên điều đó có đúng không? 

Kỳ thực trước đó, Kiệt Đình đã bị Tư Mã Ý chọc thủng; lương thảo của quân Thục bị quân Ngụy cắt đứt. Tư Mã Ý là một người đầy mưu mô, ông đã sớm thấy quân Thục chắc chắn sẽ bị đánh bại. Nhưng khi nhìn thấy kế hoạch thành trống của Gia Cát Lượng, trong lòng ông không khỏi nghĩ đến khả năng thứ hai. 

Kể  từ khi Tào Tháo qua đời, Tư Mã Ý đã bị các thế lực lớn ở nước Ngụy chèn ép. Ông thậm chí còn bị cách chức. Nếu không có Bắc phạt của Gia Cát Lượng, có lẽ ông sẽ không bao giờ có cơ hội sống để cầm quân nữa. 

Nếu Gia Cát Lượng chết trong tay Tư Mã Ý, thì nhà Tào Ngụy sẽ tìm cách thủ tiêu ông ta. Vì “địch thủ đáng gờm” đã ra đi, Tư Mã Ý không còn giá trị sử dụng. 

Bây giờ Tư Mã Ý vẫn là tổng tư lệnh của quân Ngụy, nhưng mọi thứ phải được tạo dựng trên nền tảng của quân đội nước Ngụy. Một khi Gia Cát Lượng chết, nhà Thục Hán sẽ như rắn mất đầu. Cho dù không có Tư Mã Ý, nhà Tào Ngụy cũng có thể dễ dàng tiêu diệt. Đây là lời cảnh báo nguy hiểm với Tư Mã Ý, cho nên Gia Cát Lượng nhất định phải sống.

 Trước khi chết, Tào Tháo nằm mơ thấy “ba con ngựa ăn chung một máng cỏ” nên đã căn dặn Tào Phi phải đề phòng Tư Mã Ý. Cũng chính vì lý do này mà Tư Mã Ý không có được danh vị, quyền lực lớn để tạo nên sức ảnh hưởng trong quân đội và triều đình nhà Nguỵ.

Tư Mã Ý khi thấy “không thành kế”, ông biết việc ông giết chết Gia Cát Lượng sẽ gặp hậu quả gì, nên quyết định rút lui. Tha cho Gia Cát Lượng, cũng là chừa cho mình một lối thoát. Có lẽ Tư Mã Ý không muốn sử sách ghi lại ông là hạng người ngu xuẩn và cũng không muốn người nhà của mình bị liên lụy.

 Vì vậy, khi Tư Mã Ý nhìn thấy Gia Cát Lượng ngồi trên đỉnh thành trì, ông cũng không có ý định phát binh mà giả vờ như đứng nghe tiếng đàn tranh của ông ấy.

Hiểu được điều này, chúng ta không khỏi bội phục tài năng của Gia Cát Lượng. Điều Tư Mã Ý lo lắng, Gia Cát Khổng Minh hoàn toàn hiểu thấu. Đây có thể được coi là một cách giải thích khác về nguyên nhân có kế hoạch thành trống của Gia Cát Lượng. 

Khi bắt đầu “Tam Quốc Chí”, những gì độc giả thấy là những câu chuyện động lòng người, những cuộc chiến vì nghĩa. Sau đó họ sẽ thấy một cấu trúc chính trị lớn hơn và vĩ mô hơn với những cuộc chiến giành quyền lực. Rồi lại thấy những người trí tuệ, tinh tế và thậm chí là họ sở hữu một trái tim trong sáng hơn những gì chúng ta đã nghĩ.

“Tam Quốc chí” là cuộc so tài giữa binh pháp và mưu lược. Để rồi qua từng câu chuyện, người ta có thể cảm nhận được những nhân vật bằng xương bằng thịt thật sống động. Đó là một ý tưởng tài tình, cho phép độc giả sau mỗi lần đọc lại nó, họ đều có được những kiến giải khác nhau; tìm ra những ý nghĩa khác nhau, từ nông cạn đến thâm sâu. Các bạn nghĩ sao về những cuốn sách có nội hàm sâu sắc như thế này? Là một người say mê tứ đại danh tác, tôi vẫn luôn có cảm giác mình chưa thể hiểu hết những tầng lớp ý nghĩa trong đó.

Minh Nguyệt biên dịch

Nguồn: soundofhope. (Lý Tĩnh Nhu)