Triệu Mẫu viết thư kể tật xấu của con, khuyên vua không nên dùng, vua không nghe cuối cùng nước Triệu đại bại
Triệu Mẫu là mẹ của Triệu Quát, là đại tướng nước Triệu thời Chiến Quốc, con trai Mã Phục Quân Triệu Xa. Có điển tích Triệu Mẫu viết thư cho Triệu Vương khuyên vua không nên dùng con trai bà, nhưng Triệu Vương không nghe cuối cùng quân Triệu đại bại dưới tay Triệu Quát.
Triệu Quát từ nhỏ đã học binh pháp. Bàn về chiến lược, rất có khẩu khí của nhà quân sự đứng đầu thiên hạ. Cha là Triệu Xa từng bàn với Triệu Quát về việc bài binh bố trận, cũng khó mà bắt bẻ được. Nhưng Triệu Quát không được cha đồng tình. Triệu Mẫu hỏi vì sao như vậy, Triệu Xa đáp:
“Cầm quân đánh nhau là việc đặt tính mạng vào chỗ chết, thế mà Triệu Quát coi việc cầm quân là việc dễ dàng nhẹ nhàng. Sau này nước Triệu không dùng Triệu Quát làm tướng thì thôi, nếu dùng hắn, người làm cho nước Triệu thảm bại, nhất định sẽ là nó.”
Sau này Triệu Xa chết, Triệu Vương trọng dụng Triệu Quát làm đại tướng quân.
Triệu mẫu sau Khi nhận được tin Triệu Vương bổ nhiệm con trai bà là Triệu Quát làm đại tướng thì ngày đêm đứng ngồi không yên. Bà biết con trai không phải là loại người làm đại tướng, trách nhiệm nặng nề như thế nó không đảm đương nổi đâu!
Điều làm Triệu Mẫu không yên tâm nhất là, quân đội nước Triệu hiện nay đang cầm cự với quân Tần ở Trường Bình, Triệu Vương trúng kế phản gián của nước Tần, bãi bỏ nguyên đại tướng Liêm Pha.
Con trai chưa hề có kinh nghiệm chiến đấu đi nhậm chức, đánh trận bị thua, mất thành mất đất, điều này không chỉ có hại cho đất nước mà còn hại cả con trai. Thế là bà quyết đánh viết một phong thư gửi Triệu Vương trần thuật những sự được mất lợi hại.
Trong thư Triệu mẫu viết rằng: “Triệu Quát con trai tôi không có khả năng đảm nhiệm chức đại tướng. Đại Vương đừng có cho rằng nó là con trai của đại tướng Triệu Xa là nó nhất định cũng có tài năng của một đại tướng.
Thật ra sự khác biệt giữa cha con nó rất lớn. Cha nó lúc còn sống làm đại tướng, mỗi lần được đại vương ban thưởng, không bao giờ giữ lại cho mình và người nhà mà đem toàn bộ phần thưởng cho các tướng sĩ chiến đấu dũng cảm.
Lúc nhận lệnh, toàn bộ thể xác và tinh thần đều tập trung vào việc dẫn binh đánh trận không hề hỏi qua chuyện gia đình. Thế nhưng, con trai tôi lại hoàn toàn không giống cha nó, đại vương ban thưởng của cải vàng bạc cho nó, nó đều cất trong nhà, lại còn luôn luôn chuẩn bị đặt mua phòng ốc điền sản.
Chí hướng của nó chật hẹp như thế, đầu óc nông cạn như thế, làm sao có thể làm đại tướng cho tốt được? Tôi xuất phát từ sự an nguy của nước Triệu, thỉnh cầu đại vương đừng nên uỷ nhiệm con trai tôi làm đại tướng”.
Triệu Vương nhận được lá thư của Triệu mẫu, lắc đầu nói:
– Thiên hạ có người mẹ nào không vui mừng vì con trai mình được thăng quan? Mẹ của Triệu Quát không tán thành con trai làm đại tướng, thật là người kỳ quái, ta không thể nghe lời bà ta được.
Triệu mẫu biết Triệu Vương không nghe lời khuyến cáo của mình, nhất định sẽ bổ nhiệm Triệu Quát làm tướng thì giận dữ, lại viết cho Triệu Vương một lá thư nữa, nói rằng: “Tôi hiểu rõ con trai tôi, nhưng đại vương không nghe theo lời tôi, sau này Triệu Quát thua trận, đó không phải là trách nhiệm của tôi, xin đừng liên lụy đến gia đình tôi!”.
Triệu Vương đành phải đồng ý.
Năm 260 trước Công nguyên, Triệu Quát dẫn hai mươi vạn quân tới Trường Bình, đòi Liêm Pha trao lại binh quyền. Liêm Pha chuyển giao lại quyền chỉ huy rồi trở về Hàm Đan. Triệu Quát cưỡi ngựa đến nhiệm sở, tự tiện thay đổi hết quân quan, kỷ luật, hiệu lệnh của Liêm Pha trước đó.
Triệu Quát thống lĩnh bốn mươi vạn đại quân, thanh thế lừng lẫy. Quát phế bỏ mọi chế độ quy định của Liêm Pha, hạ lệnh cho tướng sỹ: “Nếu quân Tần tới đánh thì lập tức nghênh chiến. Nếu quân địch thua chạy, phải lập tức đuổi theo, đánh cho chúng không còn mảnh giáp mới thôi“.
Bạch Khởi biết được tin ấy, dùng kế đánh bất ngờ, giả vờ thua trận rút lui, dụ cho Triệu Quát xuất quân truy kích, rồi thình lình tập kích từ phía sau, cắt đứt đường tiếp tế của quân Triệu, ngoài ra còn cử năm nghìn kỵ binh xông vào trại quân Triệu, chia cắt bốn mươi vạn quân Triệu làm hai phần.
Bạch Khởi nhử quân Triệu đến nơi, bố trí sẵn phục binh, cử hai vạn rưỡi quân tinh nhuệ cắt đứt đường lui của quân Triệu,. Lúc đó Triệu Quát mới biết quân Tần lợi hại, đành xây thành đắp lũy cố thủ chờ viện binh tới cứu.
Nước Tần lại phái quân chặn đường quân cứu viện và đường tải lương của quân Triệu. Được hơn bốn mươi ngày, quân Triệu thiếu lương thảo, chịu đói bắt đầu hoang mang dao động. Triệu Quát bất đắc dĩ phải tự dẫn tinh binh ra đánh giáp lá cà với quân Tần để đột phá vòng vây.
Quân Tần bắn chết Triệu Quát khiến quân Triệu đại bại, hơn bốn chục vạn hàng quân Triệu đều bị chôn sống. Riêng mẹ Triệu Quát đã có lời nói trước nên Triệu vương không giết bà.
Nguyệt Hòa biên tập