Trung Quốc tạo ra khỉ mang gen não người: Cơn ác mộng trong lĩnh vực chỉnh sửa gen

Các nhà khoa học Trung Quốc đã tiến hành cấy gen của não người vào khỉ, từ đó tiến thêm một bước nữa trên cái đang bị mô tả là “cơn ác mộng đạo đức” trong lĩnh vực chỉnh sửa gen.

Trong một nghiên cứu được công bố tháng trước trên Tạp chí Khoa học Quốc gia Bắc Kinh (Beijing’s National Science Review) – tạp chí của Viện Khoa học Trung Quốc, các nhà khoa học đã cấy gen người, mang số hiệu MCPH1 (loại gen có liên quan đến sự phát triển của não bộ con người), vào 11 phôi thai khỉ thông qua một loại virus truyền tải.

Trong số 11 con khỉ vẹt đuôi dài được sử dụng trong thí nghiệm, 6 con đã chết. Các thí nghiệm được tiến hành trên 5 con còn lại.

Trao đổi với tạp chí MIT Technology Review, James Sikela, nhà di truyền học chuyên tiến hành thí nghiệm với linh trưởng đến từ Đại học Colorado, cho hay:

“Việc sử dụng các con khỉ chuyển gen (khỉ nhận được gen từ loài khác) để nghiên cứu gen người có liên hệ đến quá trình tiến hóa não bộ là một biện pháp rất mạo hiểm”. 

“Thật đáng lo ngại khi lĩnh vực này vẫn đang được tiến hành ngày càng phổ biến hơn”.

Thí nghiệm này có thật sự xác đáng?

Theo nhóm các nhà khoa học ở Trung Quốc, thí nghiệm này là một nỗ lực để tìm hiểu quá trình tiến hóa đã tạo nên trí thông minh của con người như thế nào. Các nhà nghiên cứu tin rằng gen MCPH1 có thể cung cấp một phần câu trả lời.

Các nhà khoa học đã tiến hành một loạt các thử nghiệm trên khỉ chuyển gen, bao gồm chụp quét MRI (cộng hưởng từ) và các bài test kiểm tra trí nhớ. Kết quả cho thấy những con khỉ này có trí nhớ ngắn hạn tốt hơn và thời gian phản ứng nhanh hơn so với nhóm đối chứng (control group). Bộ não của chúng cũng mất nhiều thời gian hơn để phát triển, tương tự như những gì xảy ra ở người.

Mặc dù nhóm nghiên cứu Trung Quốc cho biết những phát hiện của họ rất có ý nghĩa nhưng các nhà khoa học khác vẫn tỏ ra khá hoài nghi.

Trao đổi với MIT Technology Review, Martin Styner, một nhà khoa học máy tính tại Đại học Bắc Carolina (Mỹ), người được liệt kê là đồng tác giả nghiên cứu nói trên, cho biết ông đang xem xét việc rút tên mình khỏi nghiên cứu này. Vai trò của Styner chỉ giới hạn trong việc dạy sinh viên Trung Quốc cách sử dụng dữ liệu MRI để thu thập dữ liệu về khối lượng bộ não, ông cho hay.

Styner giải thích:

“Khi làm thí nghiệm, chúng ta cần phải hiểu rõ chúng ta đang muốn tìm hiểu cái gì, có thể giúp ích cho xã hội như thế nào, nhưng đó không phải là điều đang diễn ra ở đây.

Tôi không nghĩ rằng nghiên cứu này có một hướng đi đúng đắn.

Họ đang cố gắng tìm hiểu sự phát triển của não bộ. Và tôi không nghĩ rằng họ có thể đạt được mục đích đó”.

Barbara J. King, giáo sư danh dự ngành nhân chủng học tại Đại học William and Mary, nhận định lý lẽ bao biện cho tính hợp pháp của thí nghiệm này là không xác thực. Trong một cuộc phỏng vấn qua email với tờ Vox, ông nói:

“Có tới 6 trong số 11 con khỉ đã thiệt mạng, điều đó nói lên rằng thí nghiệm này có tỷ lệ tử vong cao”, King nói.

Thí nghiệm loại này là “một cơn ác mộng đạo đức”, ông nói thêm.

“Chi phí cho nghiên cứu đạt mức cao khủng khiếp trong khi không thu được lợi ích đáng kể nào cho nhân loại. Ngày càng có nhiều người cho rằng mô hình nghiên cứu trên động vật là không hiệu quả khi nghiên cứu các quá trình phức tạp ở con người”, ông King nói.

“Với cả, chúng ta dựa vào quyền gì để bắt những con linh trưởng này trải qua những thí nghiệm ghê rợn như vậy?”

Một ngành kinh doanh khỉ khác

Trung Quốc đang đi tiên phong trong việc có những tiến bộ khoa học đáng ngờ. Tháng 1 vừa qua, các nhà khoa học Trung Quốc đã nhân bản khỉ với các gen bệnh bẩm sinh gây suy nhược. Mục đích được công bố của những chính sửa gen này là sử dụng những con khỉ này như hình mẫu để tạo ra các loại bệnh di truyền khác nhau.

Các nhà khoa học đã sửa đổi gen của chúng theo cách làm xáo trộn chu kỳ giấc ngủ tự nhiên hay nhịp sinh học ở khỉ. Những con khỉ này được kỳ vọng sẽ có một cuộc đời ngập tràn trong các chứng bệnh lo lắng, trầm cảm và tâm thần phân liệt.

Theo trang The Atlantic, tại Trung Quốc, một ngành chăn nuôi khỉ khổng lồ đã phát triển trong những năm gần đây để đáp ứng nhu cầu vật thí nghiệm ngày càng gia tăng từ các nhà khoa học. Các cơ sở này nhân giống khỉ để sử dụng cho các nghiên cứu trong nước, hoặc chủ yếu để xuất khẩu cho các nhà nghiên cứu ở nước ngoài. Ở Trung Quốc, giá một con khỉ chỉ khoảng 1500 đô la, còn tại Mỹ, giá có thể lên tới 6000 đô la.

The Atlantic báo cáo rằng có nhiều nhà khoa học Mỹ đã bay đến Trung Quốc để tiến hành các thí nghiệm vốn được coi là không thể chấp nhận được trên bình diện đạo đức tại Hoa Kỳ. Trong khi đó, chính quyền Trung Quốc cũng đã gia tăng tài trợ cho các dự án nghiên cứu như vậy trong những năm qua.

Tháng 11 năm 2018, một nhà nghiên cứu Trung Quốc đã tạo ra làn sóng phản đối trong cộng đồng khoa học sau khi tuyên bố đã thay đổi DNA của một cặp bé gái sinh đôi, bằng cách chỉnh sửa các gen của các bé gái để tăng khả năng miễn dịch với virus HIV. Mặc dù nhà khoa học tiến hành thí nghiệm này, Hạ Kiến Khuê, đã bị chỉ trích công khai và bị sa thải khỏi trường đại học nơi ông công tác, có một số người nghi ngờ ông này có thể đã nhận được sự tài trợ từ phía chính phủ trong quá trình thực hiện dự án đáng lên án này.

Tác giả: Daniel Holl, The Epoch Times
Nhật Quang biên dịch
Theo đkn