Vì sao Quản Trọng mua hươu của Sở với giá cao ngất, lại khiến Sở mất nước, không tổn một binh?
Tôn Tử nói: “Trăm trận trăm thắng không phải là hay; đánh bại người khác mà không đánh mới là hay.” Theo quan điểm của Tôn Tử, giao tranh giữa các nước, chiến tranh sử dụng binh đao là ngu xuẩn nhất. Do đó, đất nước phải chọn các phương pháp “phi chiến tranh” càng nhiều càng tốt và phát động chiến tranh là chính sách tồi tệ nhất.
Quản Trọng cai trị nước Tề rất tốt, đã chinh phục được nhiều nước chư hầu cát cứ một phương, giúp đỡ Tề Hoàn Công xưng bá Trung Nguyên. Nhưng nước Sở không nghe theo hiệu lệnh cả nước Tề, nếu Tề không chinh phục Sở thì Hoa Hạ vẫn không thể thống nhất được. Thế thì, làm thế nào để chinh phục nước Sở?
Nước Sở ở phía đông, địa thế hiểm trở, lại là nước mạnh trong các nước chư hầu. Sở Vương lâu nay tuy sợ Tề, nhưng cũng đã chính phục được hai nước Sái và Trịnh, lại liên quân với nước Giang, nước Hoàng, thế mạnh đang lên và muốn thoát Tề. Tề Hoàn Công nói:
– Ta muốn hội quân chư hầu đi đánh Sở, nhưng nếu Sở biết ắt phòng bị, khó mà đánh được.
Lúc đó, có vài vị tướng nước Tề tới tấp xin Tề Hoàn Công cho mang đại quân đi đánh Sở, dùng uy lực làm cho nước Sở sợ hãi quy phục. Nhưng Tướng quốc Quản Trọng lắc đầu lia lịa, nói:
– Tề Sở giao chiến, cờ trống tương đương, đủ một trận chém giết. Một là chúng ta sẽ tiêu sạch lương thảo mà chúng ta đã phải gian khổ tích lũy, hai là hàng vạn sinh linh của hai nước Tề, Sở sẽ trở thành những bộ xương.
Những câu nói đó làm cho các vị đại tướng không nói được lời nào nữa.
Tề Hoàn Công nheo đôi mắt nhìn Quản Di Ngô:
– Ngươi có kế gì chăng?
Quản Di Ngô thưa:
– Mua hươu của nước Sở. Không cần dàn binh đánh trận vẫn lấy được nước Sở trong tay.
Lập tức Quản Di Ngô cho thương gia sang Sở rao giá mua hươu, từ trị giá 2 quan một con lên đến 5 quan một con. Đồng thời, Quản Trọng cũng đề nghị Tề Hoàn công tích trữ ngũ cốc và cỏ để phòng trường hợp khẩn cấp.
Sở vương nghe chuyện mua hươu của Tề, cười lớn nói: “Người ta tiền tài là trọng yếu nhất, quốc gia tồn tại chính là để ban thưởng cho người có công. Còn hươu hoang thì sao? Chẳng những vô dụng mà còn có hại cho mùa màng. Thật là ngu ngốc!”
Sau đó, vua Sở ra lệnh cho tất cả mọi người đi săn hươu trong núi. Trong một thời gian, tất cả người dân của nước Sở đều bỏ nông cụ để săn hươu, và các cánh đồng sớm bị bỏ hoang. Cứ như vậy, tiền trong kho của Sở quốc chồng chất như núi, mà lương thực dự trữ lại chạm đáy. Đồng thời, mặc dù túi tiền của nước Tề bị xì hơi nhưng lương thực trong kho lại tăng gấp năm lần.
Thấy vậy, Quản Di Ngô cho tăng vọt giá từ 5 quan lên đến 10 quan một con. Đội quân săn hươu của Sở Vương càng hăng hái tàn phá rừng. Hàng vạn hecta rừng bị đốn và đốt sạch. Tiền vô như nước. Nhiều quan xây cả biệt phủ trong rừng để săn hươu và nhốt hươu.
Sở Thành Vương và các đại thần nước Sở biết tin đều hết sức vui mừng. Họ cho rằng nước Tề thịnh vượng phồn vinh sắp bị tai ương vì mười năm trước đây, Vệ Ý Công vì yêu quý hạc cảnh mà mất nước, Tề Hoàn Công thích hươu là sẽ đi vào vết xe đổ đó. Trong chốn cung đình họ ăn uống lu bù, đợi xem nước Tề thương tổn nguyên khí, họ sẽ dễ ngồi không mà giành được thiên hạ.
Quản Trọng lại nâng giá một con hươu lên thành bốn mươi đồng. Người Sở thấy giá một con hươu tương đương với nghìn cân lương thực nên bảo nhau lũ lượt vứt bỏ nông cụ, làm đồ đi săn vào núi sâu bắt hươu đến cả quan binh nước Sở cũng ngừng huấn luyện, lục tục đem binh khí đổi lấy dụng cụ đi săn, lén lút lên núi.
Quản Di Ngô nói với Tề Hoàn Công:
– Nước Sở sắp mất rồi!
Tề Hoàn Công hỏi: “Vì sao?” Quản Trọng đáp: “Sở tuy giàu có, nhưng lỡ mất mùa làm ruộng, mấy tháng nữa không thu hoạch được thóc, Sở nhất định sẽ đi thu mua ngũ cốc vào thời điểm đó. Nếu chúng ta đóng cửa biên giới, chúng ta có thể đảm bảo rằng họ sẽ không lấy được một hạt lương thực nào“.
Kết quả là giá gạo ở nước Sở tăng chóng mặt, vua Sở sai người đi khắp nơi mua gạo nhưng đều bị nước Tề cắt đứt, số người Sở chạy sang nước Tề chiếm bốn phần mười dân số của đất nước. Nước Sở có tiền nhưng vô dụng, sinh khí bị tổn thương nghiêm trọng nên ba năm sau phải đầu hàng nước Tề.
Tục ngữ có câu “Muốn lấy gì thì phải cho đi trước”. Lý do tại sao Quản Trọng áp dụng chiến lược “mua hươu bằng nhiều tiền” là để tạo cho Sở ảo tưởng rằng nước Tề thịnh vượng phồn vinh sắp bị tai ương vì mười năm trước đây, Vệ Ý Công vì yêu quý hạc cảnh mà mất nước, Tề Hoàn Công thích hươu là sẽ đi vào vết xe đổ đó.
Trong chốn cung đình họ ăn uống lu bù, đợi xem nước Tề thương tổn nguyên khí, họ sẽ dễ ngồi không mà giành được thiên hạ.Tề ham hươu như Vệ Ý Công rồi sẽ như nước Vệ.
Trong nền kinh tế quốc gia cổ đại, lương thực là cơ bản, dù sao người ta sẽ chết nếu không ăn. Tiền thì quý, nhưng nếu lưu thông không thông suốt thì thật chẳng khác gì đồng nát, sắt vụn. Do đó, thức ăn là nền tảng và tiền là cứu cánh. Tuy nhiên, Quản Trọng đã khiến nước Sở từ bỏ gốc rễ và đuổi theo đến cùng, và cuối cùng kéo nước Sở xuống bằng biện pháp “bất chiến”.
Ngoài ra, sở dĩ Quản Trọng có thể dùng “nhiều tiền mua hươu” về cơ bản là bắt nguồn từ thực lực quốc gia hùng mạnh của nước Tề. Vị trí địa lý của nước Tề cao hơn, với hàng ngàn dặm đồng ruộng màu mỡ và gần biển, được hưởng lợi từ cá và muối. Và chính vì khối tài sản khổng lồ của mình mà Quản Trọng mới dám thực hiện kế hoạch này.
Nguyệt Hòa biên tập
Theo Ishare/muuluoc